De EU en levensbeschouwelijke educatie
REDCo - voornaamste resultaten / key findings
Wat denken de leerlingen zelf over godsdienst en
levenbeschouwing, zowel op school als daarbuiten? De EU financierde een
onderzoek onder 14-16 jarigen in 8 verschillende europese landen: de
titel van het onderzoek zegt veel: REDCo (Religion
in Education. A contribution to Dialogue or a factor of
Conflict in transforming societies of European Countries). Ik
vertaal: Religie in het onderwijs:
helpt
dat de dialoog vooruit of versterkt het het conflict in de
transformerende samenlevingen van de Europese landen).
Dit was zonder meer een boeiend onderzoek (er is een kwalitatief en een
kwantitatief onderzoek gedaan, met uitgebreide verslaglegging in dikke
boeken). De
belangrijkste onderzoeksresultaten en aanbevelingen werden in 2009 aan
de Raad van Europa aangeboden. De tekst vindt u hier:
//redco.uni-hamburg.de/web/3480/3481/index.html. Er is
een officiële vertaling in het Nederlands, maar die
is niet publiekelijk ter beschikking gesteld.Vandaar dat ik hieronder
een eigen versie bied van de belangrijkste stukken hieruit.
Via de knoppen ter linkerzijde vindt u nog wat
excerpten uit de drie boeken die over REDCo zijn verschenen en de al wat
oudere Toledo Guidelines en het fundamentele White paper on
intercultural dialogue waarmee dit onderwerp natuurlijk veel
raakvlakken heeft.
Hieronder de voornaamste onderzoeksresultaten en
beleidsaanbevelingen van het REDCo onderzoek.
Linguïstisch-semantische opmerking: Zelfs deze
onderzoekers hebben nog moeite hun terminologie langer dan een paragraaf
consequent te houden. Religion, worldview, non-religieus
worldview, religious belief, religious faith… ’t
loopt allemaal door elkaar; soms moet religions alles dekken
(incl. een niet confessionele levensbeschouwing), vaak dekt het
eigenlijk alleen maar de expliciet godsdienstige. Ik heb de vrijheid
genomen om hier naar de bedoelde inhoud te peilen op grond van de door
de vraag gesuggereerde context, met indien mogelijk het gebruik van de
kopelterm: levensbeschouwing. Enkel als er expliciet wordt ingegaan op
het verschil tussen een godsdienstige en een seculiere levensbeschouwing
gebruik ik de term ‘godsdienst’.
Key findings of the Research
|
Voornaamste
onderzoeksresultaten |
The majority of
students appreciated the religious heterogeneity in their
societies, although a range of prejudices were expressed. |
De
meerderheid van de studenten waardeerden de levensbeschouwelijke
heterogeniteit in hun samenleving, hoewel er tegelijk een reeks
vooroordelen tevoorschijn kwam. |
The
most important source of information about religions and
worldviews is generally the family, followed by the school.
|
De
belangrijkste bron van informatie over godsdienst en andere
levensbeschouwingen is over het algemeen het gezin, gevolgd door
de school. |
The
school population includes a sizeable group of students for whom
religion is important in their lives, a sizeable group for whom
religion is not important and a sizeable group who hold a
variety of occasionally fluctuating positions between these two
poles. |
De
schoolbevolking bestaat uit een omvangrijke groep studenten voor
wie levensbeschouwing belangrijk is in hun leven, een grote
groep voor wie levensbeschouwing niet belangrijk is en een
aanzienlijke groep die een hele waaier van soms wisselende
posities tussen deze twee polen innemen.
[ja, die sociologen
toch...] |
Irrespective of their
religious positions a majority of students are interested in
learning about religions in school. |
Ongeacht
hun eigen levensbeschouwelijke visie is een meerderheid van de
studenten geïnteresseerd in het leren over levensbeschouwingen
op school. |
Students
are well aware of and experience religious diversity mostly in,
but also outside school. |
Studenten
zijn zich terdege bewust van - en ervaren ook zelf - de
levensbeschouwelijke diversiteit, vooral in school, maar ook
daarbuiten. |
Students
are generally open towards peers of different religious
backgrounds. At the same time they tend to socialise with peers
from the same background as themselves, even when they live in
areas characterised by religious diversity. |
Studenten staan over
het algemeen open voor leeftijdsgenoten met afwijkende
levensbeschouwelijke achtergronden. Tegelijkertijd
hebben ze de neiging om op te trekken met leeftijdsgenoten die
de dezelfde achtergrond hebben, ook als ze in gebieden wonen die
worden gekenmerkt door levensbeschouwelijke diversiteit. |
Students
often express a tolerant attitude more at an abstract than a
practical level. The tolerance expressed in classroom discussion
is not always replicated in their daily lifeworld. |
Studenten geven hun
tolerante houding meer vorm op een abstract dan op een praktisch
niveau. De
tolerantie uitgedrukt in klassikale discussie wordt niet altijd
weerspiegeld in hun dagelijkse leefwereld. |
Those
who learn about religious diversity in school are more willing
to enter into conversations about religions and worldviews with
students from other backgrounds than those who do not have this
opportunity for learning. |
Degenen
die over levensbeschouwelijke diversiteit leren op school zijn
meer bereid tot het aangaan van gesprekken over godsdiensten en
andere levensbeschouwingen met studenten met een andere
achtergrond dan degenen die deze mogelijkheid om te leren niet
hebben gehad. |
Students
desire peaceful coexistence across religious differences, and
believe that this is possible. |
Studenten wensen een
vreedzaam samenleven ondanks alle levensbeschouwelijke
verschillen, en zij geloven dat dit mogelijk is. |
Students
believe that the main preconditions for peaceful coexistence
between people of different religions are knowledge about each
other’s religions and worldviews, shared interests, and joint
activities. |
Studenten
zijn van mening dat de belangrijkste voorwaarden voor vreedzame
coëxistentie van mensen met verschillende levensbeschouwingen
bestaan in : 1. kennis over elkaars levensbeschouwing en visie
op de wereld, 2. gedeelde belangen en interesses, 3.
gezamenlijke activiteiten. |
In
most countries students support the right of adherents to a
moderate expression of religious faith in school. For example,
they do not oppose in school the wearing of unobtrusive
religious symbols or object to voluntary acts of worship for
students who are adherents of a particular religion. |
In de meeste landen
steunen studenten de idee dat aanhangers van een geloof of
levensbeschouwing hun overtuiging mogen uiten zolang dit op een
gematigde manier gebeurt. Zij
verzetten zich niet
tegen het dragen van onopvallende levensbeschouwelijke symbolen
op school noch hebben zij bezwaar als studenten die aanhangers
zijn van een bepaalde godsdienst zelf willen bidden |
Students
for whom religion is important in their lives are more likely to
respect the religious background of others and value the role of
religion in the world. |
Bij
studenten voor wie godsdienst (hier wordt toch duidelijk de
godsdienst bedoeld, dw) zelf belangrijk is in hun leven is
de kans groter dat zij de levensbeschouwelijke achtergrond van
anderen respecteren en de rol van godsdiensten in de wereld
positief waarderen. |
Most
students would like to see school dedicated more to teaching
about different religions than to guiding them towards a
particular religious belief or worldview. |
De
meeste studenten zouden graag zien dat de school meer gericht
zou zijn op het
onderwijs over
verschillende
levensbeschouwingen dan dat de school hen leidt in de richting
van één bepaalde godsdienstige overtuiging of levensbeschouwing. |
Students
express their desire that learning about religions should take
place in a safe class-room environment governed by agreed
procedures for expression and discussion. |
Studenten
uiten hun wens dat onderwijs over levensbeschouwingen
plaatsvindt in een veilige omgeving, aangestuurd door van te
voren overeengekomen procedures omtrent de wijze van uitdrukken
en de manier van discussiëren. |
Students
generally wish to avoid conflict on religious issues, and some
of the religiously committed students feel especially
vulnerable. |
Studenten
willen in het algemeen conflicten rond levensbeschouwelijke
kwesties vermijden, en enkele van de levensbeschouwelijk meer
geëngageerde studenten voelen zich bijzonder kwetsbaar. |
Dialogue
is a favoured strategy for teachers to cope with diversity in
the classroom, but students are more ambivalent about its value
since in practice, not all students are comfortable with the way
diversity is managed in schools. |
Dialoog
is een geliefde strategie bij leerkrachten om om te gaan met
verscheidenheid in de klas, maar de studenten zijn meer
ambivalent over de waarde ervan omdat in de praktijk niet alle
studenten zich gelukkig voelen met de manier waarop diversiteit
wordt beheerd op school. |
Students
generally favour the model of education about religion with
which they are familiar. |
Studenten
zijn in het algemeen voorstander van het model van het onderwijs
over levensbeschouwing waarmee ze vertrouwd zijn. |
Aan deze
onderzoekoeksresultaten zijn volgende algemene beleidsaanbevelingen
toegevoegd:
Policy Recommendations
|
Beleidsaanbevelingen
|
On the basis of the findings of REDCo we support the policy
recommendations of the Council of Europe and the Toledo Guiding
Principles. However, we suggest a need for a degree of
differentiation at the national level regarding the
implementation of policies in the educational system.
|
Op
basis van de bevindingen van REDCo steunen wij de
beleidsaanbevelingen van de Raad van Europa en de Toledo
Guiding Principles. Wij suggereren echter tegelijk dat er
behoefte is aan een mate van differentiatie op nationaal niveau
met betrekking tot de implementatie van dit beleid in de
verschillende onderwijssystemen. |
This is due, for
example, to different national traditions, norms, legal systems
and pedagogical approaches in dealing with religion in
education. |
Dit hangt samen met, o.a. met de
verschillende nationale tradities, normen, juridische systemen
en pedagogische visies op het omgaan met religie en
levensbeschouwing in het onderwijs. |
Each national context
needs to be taken into account when policies are applied. At a
European level we suggest making room in the classroom for
dialogue and discussion about and between different religious
(and nonreligious) worldviews. |
Bij het toepassen van het beleid moet met
elke nationale context rekening worden gehouden.
Op Europees niveau raden we aan om in de
klassen ruimte te scheppen voor dialoog en de discussie over en
tussen de verschillende religieuze (en niet-religieuze)
levensbeschouwingen. |
Against the background
of our research on the views of students we underline the
importance of dialogue at classroom level which emphasizes the
exchange of different perspectives of students concerning
religions and worldviews. Proceeding from this general
assumption, the following points should be taken into account
both when addressing different national contexts and the
European level. |
Tegen de achtergrond van ons onderzoek naar
de opvattingen van de studenten benadrukken wij het belang van
dialoog in en op het nivo van de klas, een dialoog die de
uitwisseling van verschillende perspectieven van studenten
aangaande religies en levensbeschouwingen benadrukt.
Uitgaande van deze algemene veronderstelling,
moet met de volgende punten rekening worden gehouden, zowel bij
de aanpak van de verschillende nationale contexten als op het
Europese niveau.
|
1.
Encouragement for peaceful coexistence
Education policy development and implementation need to focus on
the transformation of abstract (passive) tolerance into
practical (active) tolerance. Actions:
-
Counter
stereotypical images of religions, present more complex
images that show the impact of religion on society and the
individual.
-
Develop and
strengthen skills for dialogue between pupils concerning
different religions and worldviews
-
Provide
opportunities for engagement with different worldviews and
religions, (including cooperation with local communities in
order to increase exchange between different religious and
non-religious groups) and to offer opportunities for
encounters between students of diverse positions vis à vis
religion.
|
Aanmoediging tot vreedzame coëxistentie
Onderwijs-beleidsontwikkeling en de
implementatie daarvan moet zich vooral richten op de
transformatie van abstracte (passieve) tolerantie in praktische
(actieve) tolerantie. Acties:
-
Ga in tegen stereotiepe beelden van
religies; toon meer complexe voorstellingen die het effect
van g/l op de samenleving en het individu laten zien.
-
Ontwikkel en versterk vaardigheden voor
de dialoog tussen leerlingen over de verschillende religies
en levensbeschouwingen
-
Bied mogelijkheden voor betrokkenheid bij
verschillende levensbeschouwingen en religies, (met inbegrip
van samenwerking met lokale gemeenschappen om de
uitwisseling tussen de verschillende religieuze en
niet-religieuze groepen te vergroten) en om mogelijkheden te
voor ontmoeting te bieden tussen studenten van verschillende
posities ten opzichte van g/l
|
2. Promotion of
diversity management
Citizenship education
tends to focus on homogeneity; but in turning from passive to
active tolerance, it is necessary to value religious diversity
at school as well as at university level.
Actions:
-
Offer opportunities for students to learn about and give
space for discussions on religions.
-
Develop innovative approaches to learning about religions
and worldviews in different subjects including RE, history,
literature and science.
-
RE and learning about religion must incorporate education
for understanding and tolerance and take account of
children’s differing needs as they develop.
-
Encourage universities to give fuller consideration to
religious diversity in research and teaching.
|
Bevordering van diversiteits- management
Burgerschapsvorming heeft de neiging zich te
richten op homogeniteit, maar bij de overgang van passieve naar
actieve tolerantie, is het noodzakelijk om de religieuze
diversiteit op school en op universitair niveau positief te
waarderen. Acties:
-
Bied mogelijkheden voor studenten om te
leren over en geef ruimte voor discussies over religies.
-
Ontwikkel vernieuwende benaderingen om
te leren over godsdiensten en levensbeschouwingen in
verschillende vakgebieden, inclusief RE, geschiedenis,
letteren en wetenschappen.
-
RE en ‘leren over g/l’ moeten de
opleiding tot begrip en verdraagzaamheid in hun lessen
opnemen en daarbij rekening houden met het feit dat de
behoefte daaraan verandert, naarmate de leerlingen zich
verder ontwikkelen.
-
Stimuleer de universiteiten om meer
aandacht te schenken aan religieuze diversiteit in onderzoek
en onderwijs.
|
3.
Including religious as well as non-religious worldviews
School is a place
where all students must be respected, regardless of their
worldview or religious conviction. Religion is important to some
of the students, and their beliefs must not be allowed to become
an obstacle to their academic progress. Actions:
-
Inclusion of
learning about different religious and secular worldviews in
their complexity and inner diversity.
-
Inclusion of the
religious dimension into general intercultural education,
education for democratic citizenship and human rights
education.
|
Zowel religieuze als niet-religieuze
levensbeschouwingen behandelen
School is een plek waar alle leerlingen
moeten worden gerespecteerd, ongeacht hun wereldbeeld of
religieuze overtuiging. Godsdienst is belangrijk voor een aantal
studenten, maar hun geloof mag geen handicap worden voor hun
studievoortgang. Acties:
-
Integratie van het leren over de
verschillende religieuze en seculiere levensbeschouwingen in
hun complexiteit en innerlijke verscheidenheid.
-
Integratie van de religieuze dimensie in
het algemeen intercultureel onderwijs, het opvoeden tot
democratisch burgerschap en mensenrechteneducatie.
|
4. Professional competence
No changes can be made without education professionals and the
required competence on their part. Such education would be
needed both at initial training level and in the continuing
professional development of teachers
Actions:
-
Prepare educators
in different subjects to treat religious topics relevant to
their subject, ensuring the inclusion of students regardless
of their religious or non-religious background.
-
Train educators in
methods that support and encourage students to be
comfortable with difference and to engage with the diversity
of their personal experiences.
-
The curriculum for
teacher training should include the development of skills to
organise and moderate in-class debates on controversial
religious issues and conflicting worldviews.
|
Vakbekwaamheid
Wijzigingen kunnen niet tot stand komen
zonder degenen die werkzaam zijn in het onderwijs en de
aanwezigheid van de nodige competentie aan hun kant. Een
professionele opleiding moet voorzien worden zowel op het
initiële niveau (pre-sesrvice) als in de verdere professionele
scholing van docenten (in-service)
Acties:
-
Bereid opvoeders in verschillende
vakgebieden voor om religieuze onderwerpen die relevant zijn
in hun vakgebied te behandelen, er voor zorgend dat alle
leerlingen erbij worden gehouden, ongeacht hun religieuze of
niet-religieuze achtergrond.
-
Train opvoeders in methoden die studenten
steunen en stimuleren om zich op hun gemak te voelen als er
een verschil bovenkomt en om de slag te gaan met de
diversiteit van hun persoonlijke ervaringen.
-
Het curriculum voor de opleiding van
leerkrachten moet de ontwikkeling van vaardigheden om de
klas-gesprekken te organiseren en de debatten over
controversiële religieuze kwesties en botsende wereldbeelden
te modereren.
|
|