Quem nova pompa virum (motet - De Sayve)

huldigingsmotet voor Keizer Matthias 1612

LAMBERT DE SAYVE
uit
Sacrae symphoniae ... 1612 (nr. 118) info over de componist (opent nieuwe pagina)

privé opname van concert van de Completen, 26 november 2023 - kerk van Maria Boodschap - Hoboken

Quem nova pompa: 7de stem (tweede koor)

De luxueus uitgegeven bundel (roodleer, gouden opdruk) bevat 144 'nummers'. Een aantal ervan zijn echter 'meerdelige motetten, zodat het aantal composities eigenlijk 114 is. De publicatie bevat de oogst van 30 jaren trouwe dienst aan Matthias en is opgedragen aan de keizer als geschenk voor diens kroning te Frankfurt aM tot keizer van het ‘Heilige Romeinse (roomse) Rijk' (12-14 juni 1612). Er staat nog een tweede motet in voor die festiviteiten. Dit motet pas - gezien de inhoud - het best vlak na de intocht, en de daaropvolgende 'electio', waarin Matthias door de 7 keurvorsten tot nieuwe keizer is 'aangeduid' (designat). Dat vond plaats op 13 juni. De kroning was de dag erna: 14 juni.

De tekst is lastig. Dankzij de suggestie van Victoria Panagl (Lateinische Huldigungsmotetten ... Habsburg, 2004) om van de eerste vier regels twee vraagzinnen te maken, geeft de tekst zin.

In laudem Invictissimi Matthiae Romanorum Imperatoris,  à 10

Quem nova pompa virum cunctis spectanda plateis
designat, celebrat quemque hodierna dies, ( ?)
An Patrem Patriae, Archiducum de nomine nomen,
qui trahit estque suae, lausque decusque domus, ( ?)
Hic magnarum virtutum Symbola portat
magnificis quae sint annumeranda Diis.*
Hic est agnoscit Dominum quem coelifer Atlas,
Semidei Alcidae** hunc, acta stupenda timent, (.)
Macte animo Princeps veniet tibi gloria plena,
Cum tua Sol Oriens gesta canetque cadens.
 
 
Ter ere van Matthias, de onoverwinnelijke Romeinse keizer, à 10

LETTERLIJK
Welke man/held duidt de nieuwe processie aan die in alle straten te zien is,
wie viert deze huidige dag?
Is het de vader des vaderlands, die al aartshertog van naam was,
is hij het, die de lof, en de eer is van zijn huis ?
Hij is het, hij draagt de symbolen van grote macht/deugden,
Die aan de luisterrijke goden (moeten) worden toegeschreven.
Deze is het, die de hemeldragende Atlas als heer erkent,
en die de wonderwerken van de zoon van Alceus** vrezen.
Gezegend zij uw geest, o Vorst. Volle glorie komt tot u
als de Rijzende zon uw daden bezingt, net als de ondergaande.
 
* 'dies' in sexta pars is drukfout.
** de halfgod Hercules (zoon van Alceus)

VRIJERE VERTALING

Voor wie trekt deze feeststoet door de straten van de stad,
wie wordt er vandaag gevierd?
Is het de vader des vaderlands, de aartshertog van Oostenrijk,
de nobele telg van dat eerbiedwaardig geslacht?
Ja, dat is hem, hij die met recht de eretekenen draagt
die anders voorbehouden zijn aan de goden.
Hij is het, voor wie de hemeldragende Atlas ter aarde buigt,
die de wonderwerkende Hercules als heer en meester erkent,
Gezegend zijt gij, o Vorst en uw heerlijkheid zal bezongen worden
vanwaar de zon opgaat, tot waar zij nederdaalt.