Een schitterende vergissing: Hortulanus est

Johannes 20:15... Maria ziet Jezus en denkt dat hij de hovenier is...

Dit is zo'n schitterende vergissing van Maria, dat er een epifanisch moment in zit.

In de monoloog van Maria heb ik daarop gezinspeeld, vanuit het perspectief van Maria.

U zult dat wel begrepen hebben.

Komt nog bij, dat ik de traditie van de schilderkunst hier aan mijn zijde heb. Hieronder ziet u tweemaal een afbeelding van de scène in de hof: Beide malen wordt de Opgestane Heer afgebeeld met een stuk tuingereedschap.

Zou je van de eerste nog kunnen zeggen, dat het een 'primitieve middeleeuwse' afbeelding is (hoewel dat een belediging is van de middeleeuwers), dan van de tweede toch zeker niet. Het is een ets van Rembrandt. Die kende z'n bijbel héél goed. Hij schilderde het Woord... Toch heeft hij het hier gedaan en in een groot schilderij, hier nauw aan verwant, doet hij het nogmaals. Jezus als een tuinman, hovenier.

Uitzonderingen ? Nee, ik citeer een kunst-encyclopedie: Het gaat over de symboliek van de hof, de tuin, het paradijs… De kloostertuin en de middeleeuwse 'besloten hof' hortus conclusus zijn al aan bod geweest... Dan volgt:

"Quant au Christ, c'est sous l'aspect d'un jardinier qu'il apparaît aux yeux de Madeleine éplorée. A partir de là, s'épanouit le culte de "l'hortulanus" et on assimile l'église à un jardin, un nouvel Eden au centre duquel est la croix."

Een hele traditie dus van Jesus als Hortulanus, Jardinier, Hovenier. En kijk eens naar Fra Angelico, achter de aureool: een hak 

Hij mag dan 'engelachtig' schilderen, hij was een geschoolde theoloog en wist wat hij deel. Een Domicaan zelfs, een predikheer, recht in de leer.

Ook hij heeft ‘de fout’ laten staan. Net als voor Rembrandt was voor hem Maria's vergissing ten diepste geen vergissing, maar een openbaring van een andere stand van zaken...

Jezus als Hovenier...

De de tuin rond het graf op de Paasmorgen, de hof van Jozef van Arimatea..  is de hof van Eden ...  Ziet u het niet ? Kijk dan through the looking glass...

Wie wandelt daar in die hof... alsof hij er thuis is... Adam natuurlijk, de nieuwe Mens.

De engel die met een brandend zwaard de ingang van het Paradijs moest bewaken...., ach..die is al lang weg, of beter: die heeft zich op de steen gezet voor het graf en verwelkomt de nieuwe tijd...

En als Maria, met haar ogen verblind door het lijden van de tegenwoordige tijd, Jezus ziet en het maar niet zien wil… dan roept hij haar in het aanzijn door haar te noemen bij haar naam: Maria...

En als Maria dit hoort, dan wordt zij herschapen en stapt als Alice through the looking glass en wandelt Wonderland binnen, samen met haar Heer.

Morning has broken, like the first morning

Blackbird has spoken, like the first day.

Hortulanus est. Hoc est verum !

© Dick Wursten (5 mei 2007)

P.S. lees ook nog het gedicht van Ida Gerhardt: "De Hovenier".