Het protestantisme in 400 woorden

[up]

Protestanten zijn christenen
Als in België iemand zegt: ‘ik ben christen’, dan bedoelt hij bijna altijd: ik ben rooms-katholiek. Toch zijn er wereldwijd meer dan een miljard ‘christenen’ die niet rooms-katholiek zijn. Hiervan is ongeveer de helft (dus 500 miljoen) ‘protestants’. Je zou kunnen zeggen: het christendom is een uitgebreide familie, waartoe ‘rooms-katholieken’, ‘orthodoxen’ en ‘protestanten’ behoren. En - zoals dat in de beste families voorkomt - er is wel eens ruzie.

Protestanten erkennen enkel de Bijbel als gezaghebbend
Een heel hevig conflict was er in de 16^e eeuw. Dat begon toen een vrome katholieke monnik, Martin Luther, 95 stellingen publiceerde tegen de ‘aflaat’. Daarin kritiseerde hij het gebruik in de toenmalige Kerk dat je fouten die je gemaakt had ook met geld kon afkopen (= de aflaatbrief). Hij vond dat on-bijbels en im-moreel. In het debat dat volgde, kwam er een fundamenteel meningsverschil naar boven: Wìe heeft het eigenlijk voor het zeggen in de Kerk en hoe bepaal je wàt de Kerk zegt? Luther beriep zich op de Bijbel tegen de kerkleiders. Die accepteerden dat niet en zetten Luther uit de Kerk. Daar kwam zoveel protest tegen dat de Kerk scheurde. Een deel van de (m.n.) Duitse christelijke geloofsgemeenschappen (kerken) ging door – zonder de zegen van Rome. Zij noemden zich ‘Evangelisch’ of ‘Protestants’. In de Franstalige wereld volgden later nog een anderen. Die noemden zich meestal ‘hervormde of gereformeerde kerken (in het Frans: Eglise réformée).

Protestanten in België  
Deze ‘familietwist’ liep uit de hand en West-Europa geraakte in een diepe crisis, want kerk en staat waren nog totaal met elkaar verweven. Er volgde een reeks oorlogen die mede door religieuze spanningen werden aangewakkerd. In België zegevierden tenslotte de rooms-katholieken en de protestanten moesten weg. Hun godsdienst werd verboden. Pas nadat Napoleon was verslagen kwam er godsdienstvrijheid, die bij de oprichting van België (1830) ook in de grondwet werd ingeschreven. Aarzelend begonnen de protestanten zich te organiseren in diverse kerkverbanden. In 1979 werd de Verenigde Protestantse Kerk in België (de VPKB) opgericht, waarin nu ongeveer 200 lokale geloofsgemeenschappen zijn verenigd. Daarnaast zijn er ook talloze ‘vrije kerken’, waaronder de geloofsgemeenschappen van buitenlandse (m.n. Afrikaanse) oorsprong de laatste jaren een steeds opvallender plaats innemen.

Protestantisme een individueel geloof
De meeste protestanten beleven hun geloof tamelijk individueel en voelen zich prima thuis binnen een lokale geloofsgemeenschap, zonder veel formaliteiten. Meer moet dat voor hen niet zijn. Er wordt over alles nagedacht en veel gepraat, want protestanten nemen niet zomaar voor waar aan wat iemand beweert. Wat bij alle verschil van mening opvalt, is dat ze allemaal voor hun opvattingen verwijzen naar de Bijbel. Logisch, want dat is – sinds Luther – de enige bron van gezag.