De Ark - kist of boot, kist

 

Home Up

De Bijbel in gewone taal (BGT)

 

de kwestie van de 'de ark: Boot of Ark of Kist of...

In de BGT is in Genesis 6 het woord ‘teba’ (meestal weergegeven als ‘ark’) vertaald met ‘boot’.[1] De vertaler weet dat dat er niet staat, want hij kent beter Hebreeuws dan u en ik, maar hij moet zich houden aan de norm van de onmiddellijke begrijpelijkheid. Als hij het zou vertalen met ‘kist’ dan zou de argeloze lezer wel eens de indruk kunnen krijgen dat de verteller niet helemaal goed bij zijn hoofd is, of God.

Een kist bouwen om de zondvloed te overleven? Ben je nou helemaal ? (Afbeelding uit 1540 - Vatable)

Precies ! De lezer wordt stilgezet door dat woord. Hij moet ‘struikelen’. Als hij dat niet doet, en hij leest vlot door dan denkt de lezer straks nog dat dat de bijbel het in Genesis 6 heeft over ‘een grote overstroming’ (opschrift in BGT) lang geleden, en hoe meneer Noach – dankzij het feit dat hij tijdig is getipt door God - net op tijd een fantastische boot heeft gebouwd en daarmee zichzelf en de wereld heeft kunnen redden. Dat is het effect van de BGT, dat is het directe gevolg van het gebruik van ‘begrijpelijk en eenduidige taal’. Zo mag je het vertellen, no problem, maar dan als 'vertelling', verhaal, d.w.z. vrij.

Ik meen echter vrij zeker te zijn dat Genesis niet over een grote overstroming van lang geleden gaat, maar over, vooruit dan maar, nog een moeilijk woord: de zondvloed. Ja, ik weet dat is eigenlijk niet eens echt Nederlands en het zaait zelfs nog meer verwarring, omdat de argeloze lezer dan denkt dat die ‘vloed’ er is gekomen door de zonde. Prima, zo komt er een gesprek op gang over wat er dan in dit verhaal allemaal wel of ook niet bedoeld is.

De BGT versie (geslaagd vanuit de doelstellingen die de vertaling zichzelf gesteld heeft) leidt bijna automatisch tot een eendimensionale lezing die vanuit een gebrek aan historisch besef de oer-geschiedenis historiserend gaat lezen. Ze roept ook niet veel meer op, dan enkele vragen als ‘hoe kan dat eigenlijk?’ ‘Waar is die berg dan precies?’. Veel behoefte om zich er nog veel verder in te verdiepen zal er niet zijn, omdat het ‘toch duidelijk is wat er staat’. Tsja, welke geloofsvorm willen wij dat in de toekomst onze kerken kenmerkt?


 

[1] Het Hebreeuws heeft een gewoon woord voor boot of schip: 'oniya'. Dat komt ook geregeld in de bijbel voor. Dàt woord wordt hier niet gebruikt. Het woordje ‘teba’ is dus ook voor native speakers een vreemd woord. Het komt 2x in de bijbel voor. In Genesis 6 en in Exodus 2. Baby Mozes ligt in een kleine ‘teba’ als hij te water wordt gelaten in de Nijl. De verbanden zijn met handen te tasten, de gedachten vermenigvuldigen zich.