Enkele cantates van J.S. Bach (en andere muziek)

De cantates van Johann Sebastian Bach kwamen ook zo af en toe langs bij het ACM. Ik heb me daar zowel praktisch (uitvoerend) als theoretisch (door bijdragen aan de Bach Cantatas Website ) uitgebreid beziggehouden. Meer algemene achtergrondinformatie over de 'religieuze beleving' die bij de cantates (en de grote 'Passionen') hoort vindt u op mijn bachwebsite. daar ook een beknopte biografie: Bach-pagina. En meerdere links.

Veel meer en uitgebreider op een speciale pagina met commentaren op, analyses van, en preken over een steeds groeiende reeks Cantate toelichtingen. Klik op de afbeelding hieronder

Cantates: algemene inleiding / introduction gnrale

Naast de grote Passies die J.S. Bach heeft geschreven voor Goede Vrijdag, heeft hij ook aldus de necrologie die na zijn overlijden in 1750 verscheen - 5 complete jaargangen kerkmuziek voor alle zon- en feestdagen geschreven, de zogeheten cantates. Ongeveer 2/3 hiervan is overgeleverd (een kleine 200 stuks), meestal in manuscript. Deze productie begon bij zijn aanstelling als cantor van de Thomasschool en muziekdirecteur van de stad in 1723. De cantate werd uitgevoerd naar de Evangelielezing en voor de preek. Het was Bachs bijdrage aan de Schriftuitleg, want dat is de bedoeling van deze liturgisch kunstvorm, die in de 18de eeuw zon hoge bloei heeft bereikt: een muzische meditatie leveren bij de lezing van de zondag, een gezongen preek.

Elke zondag van het kerkelijk jaar klonk deze muziek in Leipzig in n van de twee hoofdkerken (Nicolaikerk of Thomaskerk), uitgenomen de vastenperiodes voor Kerstfeest (Advent) en Pasen (de Vasten). De Lutherse traditie hield dus vast aan de oude traditie dat het orgel dan dient te zwijgen en er geen Figuralmusik (kunstige muziek) meer mocht klinken. De laatste zondag-met-cantate voor de vasten was de 7de zondag voor Pasen (zondag Quinquagesima (= de vijftigste, nl. dag voor Pasen).
Na deze zondag was het dus soberheid troef in Leipzig, idealiter een tijd van inkeer en boete als voorbereiding op Pasen... en voor een cantor met een zekere ambitie plots een zee van tijd om eens met iets bijzonders uit te pakken als die periode voorbij is: een reeks kerstcantates die we nu het Weihnachtsoratorium noemen, of een hybride combinatie van passie-lezing en muziek: de Passionen. Ze konden zowaar eens grondig repeteren vooraf ! Iets wat er meestal niet of nauwelijks van kwam, omdat er in de rest van het liturgisch jaar geen tijd voor was.

Introduction gnrale

Paralllement aux grandes Passions que J-S Bach a crites pour le Vendredi Saint, il a galement crit- selon la ncrologie parue aprs son dcs en 1750 - de la musique dglise pour tous les dimanches et jours de fte de cinq cycles annuels: ce sont les cantates. Environ 2/3 de ce corpus de composition a survcu - prs de 200 pices - la plupart sous forme de manuscrits. Cette production commena avec son installation comme cantor de lcole St Thomas et directeur de la musique de la ville en 1723. La cantate tait excute aprs lvangile et avant la prdication. Ctait la participation de Bach lexplication des critures, car l tait bien le but de cette forme artistique qui a connu au 18me sicle un dveloppement brillant: une prsentation mditative musicale proche de la lecture du dimanche, une prdication chante.
Lors de chaque dimanche de lanne liturgique cette musique rsonnait dans lune des deux glise (St Nicolas ou St Thomas), les longues priodes exceptes qui prcdent la Nol (Avent) et Pques (Carme). La tradition luthrienne a donc perptu lancienne tradition selon laquelle lorgue doit se taire et aucune Figuralmusik (musique artistique) ne peut rsonner.
Le dernier dimanche-avec-cantate avant le Carme tait le 7me dimanche avant Pques, dimanche de la Quinquagsime ( 50me jour avant Pques). Aprs ce dimanche il y avait donc une soudaine sobrit Leipzig, idalement un temps pour lintrospection et la pnitence en prparation la Pques et pour un cantor habit par une certaine ambition, brusquement un large espace de temps pour raliser quelque chose de spcial pour la suite de cette priode: une srie de cantates liturgiques que nous appelons prsent Oratorio de Nol, ou un regroupement hybride de lectures de la passion: ce sont les Passions. Cette priode permettait en effet de programmer les rptitions ncessaires une prparation en profondeur, le reste de l'anne liturgique ne laissant pratiquement pas de temps pour cela.