|
Lukas 1:39 e.v. (twee vrouwen) Maria vlucht naar Elisabeth. Zij geeft duiding, waardoor Maria verder kan.
INTRO - ADVENT Zolang God nog
kinderen in de wereld zendt Er zit iets
het gewone overstijgends (transcenderends) in de geboorte van ieder
kind. Iedere ouder weet dat, wordt er zelf vaak door verrast. Wonder >
verwondering Geschenk…
Gave > opgave. Een goddelijk
overschot aan leven (hij is de “bron des Levesn”) krijgt vorm in nog
maar eens een uniek nieuw levend wezen. Vandaag komen
daarom twee vrouwen aan het woord. Zij kennen dat (mannen niet zó). Zij
hebben dit heel krachtig ervaren, juist omdat de geboorte van hun
eerstgeborene ook hun eigen leven een geheel nieuwe richting gaf. De
oerkracht van het Leven manifesteerde zich in beide
gevallen zo sterk, dat het ook een uitstraling, doorwerking had op meer
dan hun leven alleen… het werd deel van Gods heilsgeschiedenis.
Lukas geeft het via zijn evangelieversie ook aan ons door. Advent
vieren is – vandaag – je oefenen in een verwachtingsvolle levenshouding.
Niet gemakkelijk, want sterk is ook die andere kracht, die ons naar
beneden trekt: ‘de dood’. Die alom lijkt te zijn. (net als het duister
het licht opslorpt, maar… die Wende)
BIJ DE
LEZING: Lukas 1:39 – eind De engel heeft
gesproken: Ave Maria, je zult zwanger worden… Mij geschiede naar uw
Woord. En weg was de engel. En daar zit je dan. zwanger. Ongehuwd.
Niemand mag het weten. Haar a.s. man: het kind is niet van hem. Men zou
er schande van spreken, geschweige … Toch voelt ze
het anders. Geen schande, geen schaamte, maar een wonder, dat
nieuwe leven in haar! Dat is iets goeds. En omdat ze er zo vol van is,
en tegelijk door verward, houdt ze het niet meer uit. Ze moet haar
geheim met iemand delen… Een vrouw dus. Dat kan niet anders. En dus
trekt ze meteen na de annunciatie (met haast) de bergen van Judea
in om te gaan logeren nabij tante (zullen we maar zeggen, we weten het
niet precies) Elisabeth… Ook zwanger, en
bij haar ook een wonder, niet omdat ze zo jong is, maar omdat ze
al zo oud is en toch nog een kind gaat krijgen. Opvallend, u
moet er maar eens op letten: hoe de evangelist Lukas het vertelt.
Expres wat ouderwets en statig. Het lijkt soms alsof je nog in het Oude
Testament aan het lezen bent, over de aartsvaders, de koningen de
priesters. Dat doet-ie expres, Lukas. En hij houdt het precies
twee hoofdstukken vol, tot en met de geboorte van Jezus. Hij schrijft
‘bijbels’, de tale Kanaäns. Zijn Grieks zit vol met hebraïsmen,
zinswendingen, idioom zoals ‘en het geschiedde, dat’, ‘En zie’. Dat doet hij
bewust (hij kan perfect Grieks schrijven, no problem, lees maar eens de
inleiding op Handelingen! Top). Hij wil dus laten merken dat het verhaal
dat hij nu gaat vertellen, niet uit de lucht komt vallen, maar een
voortzetting, voltooiing – vervulling – van een hele geschiedenis
die eraan vooraf is gegaan… De kroon op Gods oude werk in en met Israel
de Het verlangen gewekt, bij de aartsvaders, Mozes, gegroeid en
gefnuikt onder de koningen David Salomo c.s., gearticuleerd
opnieuw door profeten Jesaja en Jeremia …
En nu bij haar vervulling
gekomen… bij deze twee vrouwen LUKAS 1:
39 ev lezen (en de lofzang van Maria… zingen natuurlijk)
OVERDENKING
Nieuw
leven is altijd ook weer nieuwe hoop… nieuw begin. Eerst iets over
Elisabeth . Zij zingt eigenlijk ook een lofzang. Zij groet niet
alleen het nieuwe leven (in/met Maria), maar duidt het ook. Maria is
zwanger van de ‘toekomst van de HEER’. Zij (of beter: narratief -
via haar – de evangelist Lukas) duidt wat er in/met Maria gebeurt
(d.w.z. wat haar kind zal blijken te zijn), namelijk een beslissende
(decisive) stap in de richting van de Messiaanse tijd, een bevestiging
van de droom dat met elke kind, dat geboren wordt, de mensheid een
nieuwe start kan maken… néé, maakt. Zij groet het LEVEN, met een
hoofdletter. Lechaim ! Het is niet kapot te krijgen. De ‘woorden
van de Heer’, zo zegt ze, gaan in ‘vervulling’… God laat niet varen de
werken zijner handen, en wij (vrouwen, E en M) zijn bevoorrechte
getuigen. Zo zet zij Maria op het spoor… van onzekere, angstige?,
‘wegvluchtende toevluchtzoekende’ groeit ze uit tot de ‘verhevenste
onder alle vrouwen’. Maria is mee en barst uit in een lied.
Magnificat anima mea Dominum…Mijn
ziel maakt groot de Heer… Laten we
eens een paar woorden/ zinswendingen ‘proeven’. Ook zij zingt in de taal
van het oude Verbondsvolk, een Psalm (113), de lofzang van Hanna
(plagiaat), het lied van Myriam haar naamgenoot bij de Schelfzee… En toch
origineel. Het echte ‘nieuwe’ dat woord waardig, incorporeert wat is
voorafgezegd en maakt het voller: Het gaat terug naar het ‘begin’ en
gaat dan voort in het heden. Mijn ZIEL
maakt groot de Heer. Het eerste
mijn ziel… anima… levensbeginsel… Nephesh de
vitaliteit van het leven zelf. De biologisch levenskracht. Wat we delen
met al wat leeft, ‘anima’… animals… Vanuit
dat gevoel van levenskracht die je overkomt, overweldigend, positieve
zin… ‘de óerkracht’ vitaliteit, vanuit die ervaring maakt ze God
groot … Latijn =
Hebreeuws (gadal= magni-ficat). GOD staat niet
los van die levenskracht. Weet u nog: Genesis 2: in den beginne…
Toen God uit klei een poppetje boetseerde, uit leem… Het was niets, een
stukje materie, … toen blies God (nafach - nesjama) en werd de
mens een levend wezen. Daar staat dat woord: nefesh:
een levende ziel. Een wezen
doortrokken, in het leven geroepen, geschapen door de levenskracht..
groter dan hijzelf. Beste
mensen, wat een wonder op zich, is dat al. Dàt j er bent, dat je lééft.
We leven geloof ik te vaak op automatisch piloot, verliezen de
‘verwondering’. Taking everything for granted… Ja als je zo
door het leven gaat (dit tijdelijk bestaan) dan zal de zuigkracht van
de sterfelijkheid (het EINDE) aan je trekken, je naar beneden
trekken. Daarom,
deze verhalen. Daarom advent, elk jaar weer. Kerst. Om ons bewust
te blijven, te oefenen daarin, dat die andere pool er ook is, versterkt
moet worden : het leven…. Zoals dat in ons is en dat zomaar
begint… Een wonder. Elk nieuw begin (‘zwanger van toekomst’) Zodat we niet
enkel de afgrond van onze sterfelijkheid aan ons voelen trekken….
Maar ook de aanstootkracht van onze ‘geboortigheid’. (Heidegger,
Ahrend). Zichtbaar, voelbaar in elke nieuw mensenkind, en als er in de
geschiedenis der mensen ‘iets nieuws zich meldt’. Et
exultavit Mijn geest
jubelt (verrukt, buiten zichzelf)…. Spiritus, pneuma, roe-ach. Je hoort
het: dat is de adem, de wind, de lucht… die beweegt.
… De adem in -en -uit. Dan kom je tot leven, in beweging. Ga je
over tot handelen. Waarom is
‘Maria’s geest (roe’ach) verrukt ? Waarom jubelt ze, waarom die
exultatie. exaltatie... Omdat ze toen
ze moeder werd het ‘nieuwe leven in zich voelde…’ (dat is al
genoeg om God ‘groot te maken’), en tegelijk ‘gewaar-werd’ (via de
duiding van Elisabeth) dat God zijn volk niet in de steek laat…
Geen rationeel geloofsbesluit, neen een ‘ge-waar-wording’. Ze
heeft God leren kennen als een God, die wel zeer hoog troont, maar…
zeer laag neerziet…. Naar zijn ‘dienstmaagd’. Ook dit
is niet nieuw. Het is
alsof je in het NT een psalm leest (Ps 113) Ze bouwt voort
op het lied dat Myriam zong, haar naamgenote, toen het slavenvolk
de vrijheid tegemoet ging door de Schelfzee heen. Ze ontleent grote
stukken aan het lied van de onvruchtbare Hanna, dat u kunt
nalezen in het boek van Samuel… Hier breekt het
gevoel door, machtig, dat er onder de schijnbaar eindeloze
aaneenrjiging van zinloos geweld… ook
een andere geschiedenis is, een ander lijn… een onderstroom,
waarin de onmondigen een stem krijgen, vrouwen zich verheffen, armen
worden gehoord, terneergebogenen opgericht “Gods
belofte wordt heerlijk vervuld”… zingen we in de Stille Nacht. En het is
veel dieper waar dan we dan vaak doorhebben: Hier worden losse draden
uit het boek van het Oude Verbond opgepakt en voortgesponnen, aan elkaar
verbonden, tot ze een sterk netwerk vormen. Maria weet het
weer zeker: Zo lang god kinderen in de wereld zendt, heeft Hij zich nog
niet van ons afgewend’… En dat gaat bevestigd, betekend, bezegeld worden
in dit kind.. Het
‘nataliteitsprincipe’ (geboortigheid) doet zich hier gelden Want God
heeft naar mij omgezien.. Omzien naar,
aan-zien, gezien worden… ‘het is niet onopgemerkt gebleven’. Daarom
zullen alle geslachten mij zalig prijzen… feliciteren… Wonderlijke
vertaling van André Chouraqui : En marche Aansporing:
en marche… Haal nog eens
diep adem, adem uit. En dan op weg, handelend. Het loont de
moeite. Het is niet tegen-natuurlijk om hoopvol te zijn. Het is
niet dom, om het onverwachte te verwachten. Het is niet dwaas om
er ook al aan te beginnen. Elk jaar opnieuw, elke keer weer. Als je je
neerlegt bij de dood (Vanuit de sterfelijkheid gezien ) dan wel.
Dan verandert er niets. Die neiging zit sterk in ons, zeker als je
‘ouder wordt’ Maar vanuit de
nataliteit is het anders: Dan begint de wereld net.. Aan ons de
roeping/taak – denk ik, om de zuigkracht van de sterfelijkheid
(en wat daar dan zo aan gemoedstoestanden bij meekomen) te counteren
(tegenwicht) - niet negeren,
natuurlijk niet, ook reëel, ook condition humaine. Het menselijk
tekort. - maar ook die
andere kant niet vergeten, activeren: de geboortelijkheid… de
nataliteit. Nieuw
begin, nieuw licht… het onverwachte verwachten. En beseffen dat
ook dat tot het wezen van het menselijk leven behoort… Inademen met
Elisabeth, uitademen met Maria, en dan op weg gaan… handelen. En
zie: de dingen veranderen, er begint een ‘om-wenteling’, bottom up.
Machtigen worden van hun troon gestoten, rijken druipen af met de staart
tussen de benen… Waarom:
Recordatus / omdat God gedenkt…
Amen
Welkom / stil gebed /
votum en groet
Aansteken adventskaarsen (lied)
‘In
Verwachting’ / Psalm van de
zondag: Psalm 80: 1, 2, 3
Volgorde ?
gebed
om ontferming
Gezang 433: 1, 2, 3
Woord ten leven: 1Kor 15:58
Daarom, mijn geliefde broeders, weest standvastig, onwankelbaar, te
allen tijde overvloedig in het werk des Heren, wetende, dat uw arbeid
niet vergeefs is ...
Gezang 433: 5
Gebed bij de opening van het Woord
[erfgenamen]
Inleiding… [erfenis / verhalen / die ook in een traditie staan – lukas
‘ouderwetse stijl’. Maria die Hannah oppikt en Myriam…] Oh ja, eigenlijk
twee liederen Loflied van Elisabeth…
Lezing: Lukas 1: 39-46a (‘En
Maria zei:’ Vervolg van de
lezing: het Magnificat = gezang 157a (= 4 coupletten) Preek
‘Geboortigheid’ Orgelspel
Lied:
gezang 439
Collecten
Gebeden
Slotlied: gezang 442
Zegen
Amen:
gezang 415: 3 |