Mattheus 10:16
up | homeDe uitzending van de discipelen / briefing van de kerk na corona, deel 2
[preek op de 2de zondag na Trinitatis (in corona-times) 21 juni 2020 - Preek]
INLEIDING
Het leesrooster bepaalt ons op de eerste zondagen na de corona-sluiting bij de uitzending van de discipelen door Jezus. Ze moeten erop uit ‘de wereld in’. Vorige week heeft ds. Neels de hoofdmoot op zich genomen van de ‘briefing’ die de discipelen van Jezus kregen: do’s and don’t’s zal ik maar zeggen. De dominee vatte het mooi samen: Non-anxious presence... : onbevreesd aanwezig-zijn, niet verkrampt. Verder is die briefing zeer nuchter, om niet te zeggen: ont-nuchterend. Jezus voorspelt geen succes. Hij spiegelt ze niet van alles en nog wat voor. Neen: Zijn gezanten zullen de weg gaan die Hij ook gegaan is: Zo heer, zo knecht. In die weg doorheen de wereld zullen dus elementen zijn van een kruisweg. Ieder die het simpeler voorstelt dan het is, is een leugenaar. Maar die weg leidt wel ten leven… het is Pasen geweest, Pinksteren geworden, een nieuw begin. Leven in de geest van Christus. Midden in de wereld. Non-anxious presence.. Dat noemen wij ‘de kerk’.
Vandaag lezen we door… Normaliter zou het weer zo’n lange lap tekst moeten zijn zoals vorige week (ca. 20 verzen), en nogal heavy. Had ik geen zin in. Dus geknipt: 5 verzen. Briefing van de kerk na corona, deel 2:
EVANGELIELEZING Mattheüs 10: 16-20
tekst: Mattheüs 10: 16
"Zie, Ik zend u als schapen midden onder de wolven;
weest dan voorzichtig als slangen en argeloos als duiven."
Non-anxious presence… aanwezig zijn in de wereld, gewoon, èr-zijn. Niet bang , niet benauwd, niet verkrampt het leven delen met de mensen, met elkaar: mee-leven mee-lijden, mee-vieren…. ruimhartig. En zo wordt de wereld ‘menselijker’ en wij ook… meer mens.
Maar kan dat eigenlijk wel? Zo in de wereld aanwezig zijn, zo zonder reserve, vol overgave, open…, ruimhartig. Dat is toch vragen om ellende. De wereld zit daar bepaald niet op te wachten. Beetje naïef. Ja, dat weet Jezus natuurlijk ook wel.
Zie ik zend u als schapen midden onder de wolven...
De ‘wereld’ is geen ongevaarlijke plaats. Het zit er vol wolven. En wolven zijn gevaarlijk.
Geen ‘wolf-romantiek’ in de bijbel: à la de vereniging Welkom Wolf … die gisteren berichtte dat wolf Billy’ – na een ongeval op de Turnhoutse ring, weer soepel dravend is gespot in de wijde omgeving van Turnhout.
Wolf Billy dook begin juni voor het eerst op toen hij twee schapen doodbeet in Duffel. Later doodde hij ook een koe in Berlaar.
All animals are equal, but some are.. ‘Do sheep-cow-lives matter?
Nu is dat natuurlijk een beeld. Wat/wie worden hier met ‘de wolven’ bedoeld? Dat wordt in het vervolg van de briefing ingevuld: Dat zijn de machthebbers – mensen die jouw leven raken kunnen, maken kunnen… breken kunnen. Eerst nabije mensen, het eigen volk eerst, dan van de andere volkeren. U ziet hoe hier de weg van de christenen gewoon de weg van de Christus volgt. Nu, daar ga ik het niet over hebben. Voor je het weet ga je je als kerk weer in een slachtofferrol wentelen… “Oh, oh, wat is die wereld toch slecht daarbuiten. Ze moeten ons niet…” En je kruipt knus bij elkaar. Dat kan niet: Zie ik zend u… We moeten ons niet terugtrekken uit de wereld, maar ernaartoe gaan, erin leven, non-anxious… ookal zijn er wolven.
Trouwens: De wereld is niet buiten ons, maar in ons.
En ze is niet slecht, d.w.z. niet slechter dan wij zelf zijn. Daar zijn goede mensen tussen, en slechte, de meeste zijn een mengeling van beide. Gevaarlijk zijn diegenen die zich voordoen als goed, maar het niet zijn…
- Wolven in schaapskleren . Ze zien er gewoon uit zoals u en ik, maar pas op, als ze zich dan ook nog de allures gaan aanmeten van herders: goede herders zelfs, die zich wel even over je zullen ontfermen: Follow the leader: Wolven in herdersmantel zal ik maar zeggen…
Ik zou zeggen: Hoed u voor herders die een hemel op aarde beloven, een paradijs voor ziel en lichaam, zonder dat het u iets kost. Je hoeft enkel maar achter iemand aan te hobbelen… Dat kan niet.
Als de vos de passie de preekt, boer pas op uw kippen.
Volgens aloud bijbels besef is er geen directe weg naar het paradijs. Er staat een engel voor. Een gebroken werkelijkheid is ons deel…of we het nu leuk vinden of niet. Onvolmaakt is ons bestaan… en elk leven zal gaan met vallen en opstaan. Mensen, leiders (van welke snit dan ook) die anders beweren, die de dingen zwart-wit voorstellen, met simpele oplossingen komen, die zijn niet te betrouwen. We houden er beter rekening mee.
Maar… : Hoe blijf je in zo’n wereld overeind, als schaap midden onder wolven? Non-anxious presence, mooi, maar word je dan niet binnen de kortste keren onder de voeten gelopen, gekwetst, doodgebeten… een makkelijke prooi.
Welnu, volgens Jezus hoeft dat niet (tweede deel van vers 16): Je moet namelijk in de wereld aanwezig zijn… niet bang, benauwd, angstig… inderdaad…maar tegelijkertijd wel degelijk, voorzichtig als slangen en argeloos als duiven te zijn.
voorzichtig als slangen:
Eigenlijk staat er: Wees listig, verstandig, slim als slangen....
En argeloos als duiven:
Eigenlijk staat er: onbedorven, puur als duiven.
Hoe kan dat nou? Tegelijk.
Beide dieren, slang en duif, roepen tegengestelde gevoelens op: een slang zaait toch dood en verderf (en niet alleen in het paradijs), terwijl de duif bode is van vrede en hoop (De ark van Noach). Hoe kun je listig, slim zijn, als een slang en tegelijk de onbedorven puurheid van een witte duif bewaren? Wij zijn geneigd om te zeggen: Het is het één of het ander. Je bent of slim en gewiekst in je omgang met de wereld... en dan verlies je noodzakelijkerwijs je reinheid... Of je kiest ervoor puur, rein en onbedorven te zijn, en dan bemoei je je het best nìet met de wereld, dan moet je je terugtrekken.…. in een commune van gelijkgezinden gaan wonen, in een klooster intreden of een kluizenaarshut betrekken midden in de woestijn.
Toch moet Jezus de samenvoeging van deze twee symbooldieren als zinvol hebben beschouwd: slim als een slang, puur als een duif. Sterker nog: ze samenhouden, tegelijk, alle twee zijn, is juist het gebod van Jezus. Als we voor het gemak de helft maar vergeten is dat ongehoorzaamheid.. aan onze Heer: Dat wil dus zeggen:
a. Alles op puurheid, reinheid, zuiverheid zetten is zonde, is sectarisch.
b. Alles verwachten van slimheid en tactiek, om te overleven is echter ook fout. een kwaal waar de kerk als instituut (kerk-staat: 2 handen op één buik) nog al eens aan heeft geleden.
Hoe kom je echter uit dit dilemma? Hoe hou je ze bij elkaar ? Hoe zeil je tussen deze beide klippen door ?
Ik denk dat we dan opnieuw eens moeten kijken naar de leidsman en voleinder des geloofs, onze Heer. Ook hierin is hij ons voorgegaan, en hoeven wij alleen maar hem te volgen.
De puurheid, de eenvoud, de zuiverheid van de duif, de vredebode: Die doortrekt zijn wezen: Hoe hij omgaat met mensen bijv. de woorden die hij spreekt, de daden die Hij doet, de tekenen die Hij opricht:
Het is pure concentratie op het ENE, de vrede, het heil, de genezing, het oprichten, Altijd heeft hij het welzijn van de mens op het oog. In leven en sterven is deze puurheid, dit enkelvoudige, ondubbelzinnige streven zichtbaar.
De puurheid van de vredesduif straalt eraf... Tegelijk is Jezus geen wereldvreemde, zwevende idealist, die met zijn hoofd in de wolken wandelt. Integendeel: Jezus gaat zeer ‘verstandig’ om met de mensen, slim. Hij weet te zwijgen op zijn tijd. Hij weet wanneer hij ingaan moet op vragen van mensen, en wanneer niet. Hij reageert niet overal, altijd hetzelfde. Het is niet zo dat hij als een grammofoonplaat overal hetzelfde verhaaltje vertelt. Neen: heel flexibel, heel wendbaar is hij in zijn ontmoetingen. Een vraag van een benauwde vader beantwoordt hij heel anders dan de vraag van een rijke zelfbewuste jongeling. De ene keer antwoordt hij rechtstreeks, de andere keer vertelt hij een verhaal, een volgende keer zwijgt hij en kijkt enkel maar… (overspelige vrouw) Heel vaak speelt hij een vraag terug…. Als hij spreekt of handelt, peilt hij wie daar tegenover hem stond, wat diens bedoeling was, wat hem of haar bewoog, waar de eigenlijke nood, vraag zit. Soms zelfs inderdaad bijna zoals een slang zijn slachtoffer fixeert. En dan pas reageert hij: Hier is de ‘slimheid van de slang’, aan het werk.
En dan niet in de vorm van enkel tactiek, of diplomatie, neen, in dienst van de eenvoud, de vredesmissie die hij heeft... Om de boodschap des vredes over te brengen, moet je goed weten wat je doet, wat je zegt, wat je zwijgt… hoe je het doet en vooral ook, hoe niet. Moet je kunnen luisteren. Deze omzichtigheid mag natuurlijk geen een leugenachtige tactiek worden... Dan zou de ‘puurheid’ van de duif verdwenen zijn. Een slimheid, verstandigheid die de boodschap aanpast aan de verwachting en verlangens van de mens (verkooptechniek), reclamejongens, loopt gevaar de boodschap die zij wil overbrengen te ‘verraden’. Als je bijvoorbeeld uit tactische overwegingen de ergernis en de ernst uit het evangelie verwijdert, dan heeft de slang de duif verslonden en wordt Christus opnieuw gekruisigd... En omgekeerd: als je alles zet op puurheid, onbedorvenheid, zuiverheid… en je geen rekening houdt met de rommelige staat, ja sosoms wanhopige situatie, waarin veel mensenlevens zich bevinden, dan verraad je Christus op een andere manier: Dan ontken je eigenlijk de ‘volkomen mens-wording’ van Christus. Dat was ook geen tactische maatregel van God, maar een blijk van èchte betrokkenheid op ons leven, een ingaan in de complexe, gebroken, weerstrevende werkelijkheid van het menselijk leven. Daarvoor is veel verstand nodig, inzicht... tot in de diepte van het mensenhart.
Zonder deze ‘slangenhouding’ is de vredesduif een simpele prooi voor wolven in schaapskleren of herdersmantels...
Maar zonder een constante reminder dat het uiteindelijk gaat om een vredesmissie, om ‘met mensen mens te worden’… mist ook de meest slim opgezette evangelisatie-campagne of kerkhervorming haar doel.
"Zie, Ik zend u als schapen midden onder de wolven;
weest dan slim als slangen en puur als duiven."
Alle twee tegelijk.
En als u dat doet, maak u dan ook niet bezorgd, wat je moet zeggen of doen: het zal u gegeven worden.
Amen.