Marot speaks Dutch (translations)
In Holland, as everywhere else in Europe, Marot has remained a very popular author, way into the 17th century. His poems (the epigrams in particular) were often translated. His first outright fan was the Ghent painter-poet-politician Lucas d'Heere (1534-1584), who in 1565 published two works: "Den hof en boomgaerd der poësien" and "Psalmen Davids"; the former - though literary not impressive - is a hommage to Clément Marot's Adolescence clementine (copying the form and the genres, including many translations and imitations); the second consists of 37 translations of the French Calvinist Psalter. Here are D'Heere's translations of Marot's secular poetry...
The Dutch poet Hendrick Laurentsz. Spieghel (1549-1612) has translated a lot of Marot's poems. They are incorporated in a vast anthology of poems published by his friend, Roemer Visscher (1547-1620) in his collection Brabbeling, now in the process of being re-edited and annotated by Dr. Anneke Fleurkens: www.acgfleurkens.nl (opens in a new tab). She was so kind as to give me a preview of her work and allowed me to use the Dutch texts. The Dutch term (neologism?) for epigrams Roemer Visscher uses is 'Quick'. Drawing up a concordance between the poems in Spieghels 'Brabbeling' and Marot has proven to be very rewarding. The first time this exercise was done, was in 1937 (by J.C. Buisman in his article 'Marot en Spiegel' in NEOPHILOLOGUS, Volume 22, Number 1, 98-108). His results to which I added some - not pretending to be complete - below (second column). In a third column I have inserted "translations" by Roemer Visscher himself ('Q' refers to 'quicken' - epigrammen, 'Ro' to 'rommelsoo' (the rest, ), 'J' to 'Jammertjens' - elegies, and 'Te' to 'Tepelwercken'). Concerning the epigrams based on Martialis, it can be doubted whether Marot was the basis, or the Latin orginal by Martialis himself.
In the 'Nederduytsche Helicon', published at the beginning of the 12-year truce (1608-1620) in Leiden, Marot appears in the story that frames the selection of poems, and in the selection two translations into Dutch of his works are included, one not mentioned as such (6 Sonnets of Petrarca) and - quite a surprise - a complete very litteral translation of one of Marot's first poems: Le Temple de Cupido, translated as Cupido's Kerck.
| Clément Marot | Hendrick Spieghel | Roemer Visscher |
| Chanson 3 [strophe 3] Dieu gard ma Maistresse … Dieu des amans de mort me garde Me gardant donne moy bonheur, Et me le donnant prens ta darde, En la prenant, navre son cueur: En le navrant me tiendras seur, En seurté suyvray l'accointance, En l'accointant, ton serviteur En servant aura jouyssance. |
part 2, 9 Cupido voor de doodt onsacht/ Behoedt mijn/ en gheeft my voorspoet: Mijn voorspoet ghevende/ neemt u schacht/ En schiet de ghene die't my doet: Haer schietende gheeft ghy my moet/ En ick sal vervolghen haer presentie. By haer zijnde/ sal u dienaer vroet/ Alsoo volbrenghen zijn intentie. |
|
|
Chanson 6 |
38. |
|
| Chanson 7 Celle qui m'a tant pourmené, A eu pitié de ma langueur: Dedans son Jardin ma mené, Ou tous arbres sont en vigueur: Adoncques ne usa de rigueur, Si je la baise, elle m'accolle: Puis m'a donné son noble cueur, Dont il m'est advis que je volle. Quand je vei son cueur estre mien, Je mys toute crainte dehors, Et luy dys, Belle, ce n'est rien, Si entre voz bras je ne dors: La Dame respondit alors, Ne faicte plus ceste demande: Il est assez maistre du corps, Qui a le cueur à sa commande. |
Q.7.27 Sy die my op den tuy heeft ghehouwen. Heeft my ghetoont haer barmherticheyt, In haer Camer brocht my de fleur van Vrouwen, Daer stont een beddeken wel bereyt, Al haer stuersheyt hadt sy afgheleyt, Wilde ick haer cussen, sy boot my de mont, Haer hert schonck sy my door edelheyt, Dies vliech ick van vreuchden, t’dunckt my goet ront. Q.7.28 Verdriet en droefheyt liet ick vallen, Doen ick sach dat haer hert was mijn, Ick seyde, Liefken tis niet met allen, Mach ick niet slapen inde armkens dijn: Daer op antwoorde dat Meysken fijn, Laet my met dit vraghen doch onghequelt? Want vant lijf sal hy haest Meester zijn, Die t’herte heeft in zijn ghewelt. |
|
|
Chanson 21 |
23. |
|
|
Chanson 34 |
40. |
|
| [chained rhyme, like in phrases from Languir me fais ? Dont vient cela ? |
33 Int verdriet ben ick van u absent/ Sent my doch eens troost reyn Liefken soet/ Soetelijck zijt ghy in mijn hert gheprent/ Prent my oock weder in u ghemoet/ Moet ick van u wesen onghegroet/ Groeten wil ick u soo veel te meer/ Meerdert dies tot my u jonste goet/ Goedich sydy noch in elcken keer/ Keert u wreetheyt in een soet gheweer/ Weert desperacy/ wilt my troost gheven/ Gheven moocht ghy my de doot of t'leven. |
|
| Chanson 38 J'ay trouvé moien, et loisir D'envoyer Monsieur à la chasse, Mais ung aultre prend le plaisir Qu'envers ma Dame je pourchasse. Ainsi pour vous gros Boeufz puissans, Ne trainez Charrue en la Plaine: Ainsi pour vous Moutons paissans, Ne portez sur le dos la Laine. Ainsi pour vous Oyseaulx du Ciel, Ne sçauriez faire une couvée: Ainsi pour vous Mousches à miel, Vous n'avez la Cire trouvée. |
part 2,12. Nu heb ick tijt en stondt betraept/ Om mijn Heer te senden ter jachte/ Een ander by mijn Liefken raept De vreucht die ick daer door verwachte. Alsoo ghy Ossen sterck van crachte/ En werckt ghy niet voor u alleyn: Alsoo ghy Schaepkens vet en sachte Draecht ghy de wol oock int ghemeyn. Alsoo en hout ghy Voghelkens cleyn Voor u selfs noch ey noch kuycken: Alsoo en moocht ghy byekens reyn/ U eyghen honich niet ghebruycken. |
Q.4.51 (Marot L’Adolescence clementine chanson 38) Ick haddet alsoo wel ghemaeckt, Dat ick haer Man had ghestuert ter jacht: Maer een ander heeft de lust ghesmaeckt, Die ick met mijn Lief te bedryven dacht. Alsoo gaet ghy Ossen met groot ghequel, Trecken den Ploech, tot een anders gherijf: Alsoo draecht ghy sotte Schaepkens t’vel, Seer dick van Wol, voor een ander op’t lijf. Alsoo gaet ghy Voghelkens u neste maken, Om datter een ander sou rusten in: Alsoo sietmen u Byekens om Honich braken, En een ander strijckt al het ghewin. |
| Clément Marot | Hendrick Spieghel | Roemer Visscher |
| (Marot Épigrammes 1.25)
A Anne |
Q.3.50 Wasser oyt Paradijs in s’Werelts hoecken, Soo is het daer ghy zijt sonder falen: Maer sulck mocht een Paradijs aen u soecken, Die daer niet dan pijn en verdriet sou halen, Nochtans behoort hy niet bedroeft te dwalen, Want t’is gheluck om sulcke schoonheyt te lijden yet: Daerom, de gheen die ghy wilt beminnen siet, En ontfanghen sal worden van een soo uytghelesen: Wat sal hy zijn? Dat weet ick seecker niet: Dan hy sal zijn, dat ick wel wilde wesen. |
|
| (Marot Épigrammes 1.26 & 27)
De la Venus de Marbre presentée
au Roy |
Q.5.20 Op een beeldt van Venus. Mijn Heeren, ick ben de selfde Venus certeyn, |
|
|
[Epigr I, 44 ] |
26. |
|
|
[Epigr I, 46] |
10 De Heer Abt en zijn soost accorderen
seer fray, |
Q.2.26 Mijn Heer de Abt, en de knecht die hem dient, Die zijn so ghelijck, ofse een Man had ghemaeckt, D’een is niet wijs, d’ander Gods vrient: D’een drinckt wijn, d’ander nae gheen water haeckt: Dan daer is een twist tusschen haer gheraeckt, Want den Abt mach niet slapen sonder wijn, Op dat hy niet versmacht als hy ontwaeckt: En zijn knecht mach slapen tot gheen termijn, Soo langh daer een droppel inde kan mach zijn. |
|
[Epigr I, 51] Benest, quand ne te congnoissoye, |
8 Fobert voorwaer ick sach u aen, |
Q.4.30 Fobert doe ick u niet en kende certeyn, doe achte ick u voor een groot Capiteyn: Maer nu ick u ken, en weet al u bedrijf, Nu zijt ghy Fobert over al u lijf. |
| (Marot Épigrammes 1.53)
Des cinq poincts en Amours |
Q.3.36 O edel jeucht, o bloem van achthien Jaren, Vijf punten vinde ick in liefden perfeckt, T’eerste is, het sien dat d’ooghen doet verclaren: Daer nae, het couten dat liefde verweckt, Hier volcht een kusken, daer t’hert toe treckt, Het vierde, het lieflijck handen douwen, En tot het vijfde zijn al dees vier ghestreckt, Dan wat het sy, wil ick u niet ontfouwen: Maer comt op mijn Camer, o Vrou der Vrouwen, Ick stel mijn int wambas, voorwaer gheseyt, Of maeck mijn heel naeckt, om u te doen bescheyt. |
|
|
[Epigr I, 55] |
31. |
|
|
[Epigr I, 56] |
25 |
|
|
[Epigr I, 64] |
29. |
|
| (Marot Épigrammes 1.65)
De Diane |
Q.4.12 Cupido heeft niet meer den Booch wreedelijck ghecromt, Daer hy de menschen mee plach te plaghen, Hy heeftse voor dien van Diana vertomt, die sy te velde op de jacht plach te draghen, Sy hebben gheruylt, en wilt niet meer vraghen, Wie heeft u de waerheyt daer af gheseyt? Ick sie de Liefde dickwils de Beesten jaghen, En dat sy veeltijt wont mannen van bescheyt. |
|
|
[Epigr I, 69] |
21 Een soet neen segghen, met een lachgen
daer by, |
|
|
[Epigr I, 71] |
30. |
|
| (Marot Épigrammes 1.72)
D'ung poursuyvant en amours |
|
Q.2.36 |
|
[Epigr II, 14] |
11 Wie sondicht meer, hy die versierlijck
seyt, |
Q.7.33 Wie misdoet meer? hy die gaet spreen, Dat ghy mijn Bruyt sult zijn met u bloosende caken? Of ghy? die hem maeckt een loghenaer ghemeen, Daer ghyt nochtans wel waer kondt maken? Siet hier staen u te doen drie fraeye saken, My moocht ghy van alle verdriet ghenesen, Hem helpen dat hy uyt de loghen mach raken, En dat ghy niet ondanckbaer sult schijnen te wesen. |
| (Marot Épigrammes 2.26)
A une, qui faisoit la longue |
Q.3.26 Als ick u bemin met vyerighe lust, Soo dunckt my u schoonheyt niet om vernetten: Maer als ick koel mijn herte stel in rust, Soo smelt u schoonheyt als snee in de hetten: Haest u dan, om op mijn Liefde te letten, Sonder my te doen meer moeyten of spijt: Want can ick de Liefde eens over setten, Soo seght adieu schoonheyt ick ben u quijt. |
|
|
(Marot Épigrammes 2.42)
De ma Damoyselle du Brueil
|
|
Q.2.20 Hondertmael denck ick wel op een dach, Hoe dat schoonheyt, abelheyt, en jonghe jeucht, Soo perfeckt in een lichaem plaets hebben mach, En soo volmaeckt t’samen zijn gheveucht: Daer af ghy God wel dancken meucht, En den dach dat ghy oyt waert gheboren, En ick den avont (aenghesien u deucht) Doen ick u voor mijn Lief heb uytvercoren. |
|
[Epigr II, 52] |
28 |
|
|
[Epigr II, 60] |
27. |
|
| [Epigr II, 63] D'une Dame de Normandie Ung jour la Dame, en qui si fort je pense, Me dict ung mot de moy tant estimé, Que je ne puis en faire recompense, Fors de l'avoir en mon cueur imprimé: Me dict avec ung ris accoustumé, Je croy qu'il fault qu'à t'aymer je parvienne: Je luy responds, garde n'ay, qu'il m'advienne Ung si grand bien: et si ose affermer, Que je debvroys craindre, que cela vienne, Car j'ayme trop, quand on me veult aymer. |
41. Sy/ in wie alleen mijn toeverlaet// staet/ Sprack lest een woort door mijn seer hooch gheacht: Ick sal u moeten gheven door ghenaet// baet/ En tot u minne noch worden ghebracht: Ick antwoorde haer met grooter aendacht: Och Liefken soet/ soud ick noch wel troost winnen? Helaes/ wat segh ick? Certeyn ick mocht die nacht/ Wel vreesen/ als ghy sulcx ginght beginnen: Want ick min te seer alsmen my wil minnen. |
|
| [Epigr II, 64] Response faicte par ladicte Dame Le peu d'Amour, qui donne lieu à crainte, Perdre vous faict le tant desiré bien: Car par cela (Amy) je suis contraincte De revocquer le premier propos mien: Ne vous plaignez doncq', si vous n'avez rien, Ou si pour bien, mal on vous faict avoir: Car qui pour bien, pense mal recevoir, Indigne il est d'avoir ung seul bon tour, Voyre de plus sa maistresse ne veoir, Puis que la peur triumphe de l'Amour. |
42. Die cleyne lieft die met vreese verselt// is/ Doet u verliesen daer ghy met vlijt nae taelt: Want mijn hert daer deur soo seer onstelt// is/ Dat ick mijn woorden heb wederhaelt/ Indien dan u begheerte faelt/ En datmen u voor goet wil quaet uyt keeren/ Gheschiet u recht:[?] Want seecker ghy dwaelt/ Dat ghy t'goet alst quaet gaet estimeren: En vrees over Liefde laet triumpheren. |
|
| [Epigr II, 65] Replicque de Marot à ladicte Dame Je n'ay pas dict, que je crains d'estre aymé, J'ay dict sans plus, que je debvroys le craindre, De peur d'entrer en feu trop allumé: Mais mon desir ce debvoir vient estaindre, Car je vouldroys à ton Amour attaindre, Et tant t'aymer, que j'en fusse en tourment: Qui ne sçayt doncq' Amour bendé bien paindre, Me vienne veoir, il apprendra comment. |
43. Ken heb niet gheseyt Liefken ghepresen/ Dat ick vreese van u bemint te zijn: Maer dat ick dat behoor te vreesen/ Duchtende voor overgroote pijn: Maer vierich begeeren verwint ten fijn Alsulcke vrees/ dies ick wel sou begeeren U soo seer te minnen/ dat ick selfs verdwijn En my gantsch in u mocht transformeeren: Want ghy zijt alleen mijn recreeren. |
|
| (Marot Épigrammes 3.39) A une, dont il ne
povoit oster son cueur |
Q.5.31 Dewijl men om het aflaet te verdienen moet Biechten zijn sonden groot ende cleyn, En om te schouwen de helsche gloet, Men moet hebben berou met herten reyn: Soo bid ick u, mijn alderliefste greyn, Gheeft my weder mijn hert, dat ghy hout in pijn: Of wilt ghy dat behouwen voor u alleyn, Soo biecht dan u sonden, en oock de mijn. |
|
|
(Marot Épigrammes 3.53) Huictain
Plus ne suis ce que j'ay esté, |
vertaling door Paul Claes Ik ben niet meer zoals weleer Liefde, weleer was jij mijn heer, |
Q.7.35 Ick ben niet meer, dat ick heb gheweest, Noch salt niet worden tot gheender tijt, Mijn Lenten en mijn Somer meest, Die ben ick al gheworden quyt: O Liefde ick heb u ghedient met vlijt, Boven alle Goden, niet om verhooghen, Dan werde ick herboren in swerelts crijt, Soo soude ick u weder dienen moghen. |
|
(Marot Épigrammes 3.54)
Responce au huictain precedent |
|
Q.7.36 Waerom bedrijft ghy soo grooten rou? Om dat u jeucht u heeft begheven? Seecker ghy zijt al frayer nou, Dan dese jeuchdekens onbedreven, Ghesloten cnoppen, Rosen verheven, Seer haestelijck dorren en vergaen, Gheduerigher schoonheyt sietmen aencleven Den bladen groen, die op den roselaer staen. |
|
(Marot Épigrammes 3.55)
Sur le mesme propos Pourquoy voulez tant durer, |
|
Q.7.37 Waerom wenscht ghy om weder te stryen, Dat ghy inde Werelt wilt zijn herboren? Om te minnen, en druck te lyen? Cont ghy daer voordeel in besporen? Seecker my dunckt hy slacht de dooren, Die tweemael een harde noot wil craken, En deur den wech wil gaen daer hy te voren, Met nauwer noot cost deur gheraken. |
|
(Marot Épigrammes 3.82) - authenticity not certain
A une Dame de Piemont, qui refusa six escuz de Marot pour coucher avec elle et en vouloit
avoir dix |
|
Q.2.28
Mijn Vrouwe ick wetet u grooten danck, Dat ghy my hebt gheweest soo rebel, Meent ghy dat mijn sinnen zijn so cranck, Dat ick my sou verstooren? ick wed ick en sel. Waerom doch? om dat ghy ontseyde den tel, Van die ses croonen, die u waren ghereet? Die zijn beter in mijn borsse, dat weet ick wel, Dan in dat gat dat ghy wel weet. |
|
[Epigr III, 84] Nanny desplaist, et cause grand soucy |
39 |
Q.2.44 |
|
[Epigr IV.4]
De soi-même
Martialis: Ad seipsum X,47 |
|
Q.1.4 |
|
(Marot Épigrammes 4.6)
Ad fabulam ambitiosam, in laude. I,32. |
|
Q.5.17 |
|
(Marot Épigrammes 4.8) VIII
Martialis: In Candidum. V,73 |
|
Q.5.19 |
|
(Marot Épigrammes 4.9)
Martialis: In Posthumum. II,67 |
|
Q.3.54 |
|
(Marot Épigrammes 4.13)
D'ung Abbé
Martialis: Ad Flaccum. I,66 |
|
Q.1.43 |
|
(Marot Épigrammes 4.18)
Martialis: Ad Lycorim. VI,40 |
|
Q.1.11 |
|
[Epigr IV, 20]
Martialis: De Philone. V,48 |
36 Goris seyt/ |
|
|
(Marot Épigrammes 4.21)
De Macée
Martialis: De Lesbia. II,63 |
|
Q.1.52 |
|
[Epigr IV, 23]
D'ung mauvais rendeur
Martialis: De Lino. I,43. |
20 Dat u Vrunt, Mouris, (t'welck tot u
verwijt,, is) |
|
| Marot Épigrammes 4.30)
D'un Lymosin Martialis: De Sertorio. III,37 |
Q.2.38 Al dat men mach dencken gaet Marten beginnen, Maer gheen dingh can hy maken ree, Daerom denck ick, als hy zijn Wijf sal minnen, Soo breeckt zijn mast ter halver zee.
|
| Clément Marot | Clément Marot | Roemer Visscher |
| Epistre XX Les Adieux de Marot à la ville de Lyon Adieu Lyon, qui ne mors point, Lyon plus doulx que cent pucelles, Synon quant l'ennemy te poingt: Alors ta fureur point ne celles. Adieu aussy à toutes celles Qui embellisent ton sejour. Adieu, faces cleres et belles, Adieu vous dy, comme le jour. Adieu, cité de grant valeur Et citoyens que j'ayme bien. Dieu vous doint la fortune et l'heur Meilleur que n'a esté le myen. J'ay de vous receu tant de bien, Tant d'honneur, et tant de bonté, Que voulentiers diroys combien, Mais il ne peult estre compté. Adieu, les vieillardz bien heureux, Plus ne faisans l'amour aux dames: Toutesfoys tousjours amoureux De vertu qui repaist voz âmes: Pour fuir reproches, et blasmes, De composer ay entrepris Des Epitaphes sur voz lames, Si je ne suis le premier pris. Adieu, enfans plains de savoir, Dont mort l'homme ne desherite: Si bien souvent me vinstes veoir, Cela ne vient de mon merite. Grant mercy, ma Muse petite, C'est par vous, et n'en suis marry. Pour belle femme l'on visite A tous les coups ung laid mary. Adieu la Saulne, et son mignon, Le Rhosne, qui court de vistesse, Tu t'en vas droict en Avignon: Vers Paris je prens mon adresse. Je diroys: Adieu, ma maistresse, Mais le cas viendroit mieulx à point Si je disoys: Adieu jeunesse, Car la barbe grise me poingt. Va Lyon, que Dieu te gouverne: Assez longtemps s'est esbatu Le petit chien en ta caverne, Que devant toy on a batu. Finablement, pour sa vertu, Adieu des foys ung milion A Turnus, de rouge vestu, Gouverneur de ce grand Lyon.
|
Epistre XXIII L'Adieu envoyé aux Dames de Court, au moys d'octobre mil cinq cents trente sept Adieu la Court, adieu les Dames, Adieu les filles, et les femmes, Adieu vous dy, pour quelcque temps, Adieu voz plaisants passetemps, Adieu le bal, adieu la dance, Adieu mesure, adieu cadence, Tabourins, Haultboys, et Violons, Puis qu'à la guerre nous allons. Adieu doncq' les belles, adieu, Adieu Cupido vostre Dieu, Adieu ses flesches, et flambeaulx, Adieu voz serviteurs tant beaulx, Tant pollys, et tant dameretz: O comment vous les traicterez Ceux, qui vous servent à ceste heure! Or adieu quiconque demeure, Adieu Jacquais, et le valet, Adieu la torche, et le mulet, Adieu Monsieur, qui se retire, Navré de l'amoureux martyre, Qui la nuict sans dormir sera, Mais en ses amours pensera. Adieu le bon jour du matin, Et le blanc, et le dur Tetin De la belle, qui n'est pas preste: Adieu ung aultre, qui s'enqueste S'il est jour ou non là dedans: Adieu les signes evidents, Que l'ung est trop mieulx retenu Que l'aultre n'est le bien venu: Adieu, qui n'est aymé de nulle, Et ne sert que tenir la Mulle: Adieu festes, adieu bancquetz, Adieu devises, et caquetz, Où plus y a de beau langage Que de serviette d'ouvrage: Et moins de vraye affection, Que de dissimulation Adieu les regards gracieux, Messagiers des cueurs soucieux: Adieu les profondes pensées, Satisfaictes, ou offensées: Adieu les armonieux sons De rondeaulx, dixains, et chansons: Adieu piteux departement, Adieu regretz, adieu tourment, Adieu la lettre, adieu le paige, Adieu la Court, et l'equipaige: Adieu l'amytié si loyalle, Qu'on la pourroit dire Royalle, Estant gardée en ferme Foy Par ferme cueur digne de Roy: Mais adieu peu d'amour semblable, Et beaucoup plus de variable: Adieu, celle qui se contente, De qui l'honnesteté presente, Et les vertus, dont elle herite, Recompensent bien son merite: Adieu les deux proches parentes, Pleines de grâces apparentes, Dontl'une a ce, qu'elle pretend, Et l'aultre non ce, qu'elle attend: Adieu les cueurs unys ensemble, A qui l'on faict tort (ce me semble) Qu'on ne donne fin amyable A leur fermeté si louable: Adieu cil, qui pretend au poinct A veoir ung, qui ne pense poinct, Et qui reffus ne feroyt mye D'estre sa femme en lieu d'amye: Adieu, à qui gueres ne chault D'armer son tainct contre le chault, Car elle sçait tres bien l'usage De changer souvent son visage: Adieu amyable aultant qu'elle, Celle, que maistresse j'appelle: Adieu l'esperance ennuyeuse, Où vit la belle, et gracieuse, Qui par ses secrettes douleurs En a prins les palles couleurs: Adieu l'aultre nouvelle palle, De qui la santé gist au masle: Adieu la triste, que la mort Cent foys le jour poinct, et remort. Or adieu m'amye, la derniere, En vertus, et beaulté premiere: Je vous pry me rendre à present Le cueur, dont je vous feis present, Pour en la guerre, où il fault estre, En faire service à mon maistre. Or quand de vous se souviendra, L'aiguillon d'honneur l'espoindra Aux armes, et vertueux faict. Et s'il en sortoit quelcque effect Digne d'une louange entiere, Vous en seriez seulle heritiere, De vostre cueur, dont vous souvienne. Car si Dieu veult, que je revienne, Je le rendray en ce beau lieu. Or je fais fin à mon adieu. |
Ro.1.59 [imitation, not translation]
|
| Clément Marot | Hendrick Spieghel | Roemer Visscher |
|
Epistre 28 (I, p. 335)
A une
Damoyselle malade |
Part 2,10. |
|
Etrennes (personalised new-years wishes)
| Clément Marot | Hendrick Spieghel | Roemer Visscher |
|
|
part 2,13. |
|
|
|
part 2,14. |
|
| (Marot Estreines 24) |
Ro.1.49 |
|
|
|
|
|
|
Etrenne 38 |
part 2,16. |
| Clément Marot | Roemer Visscher |
| L’Adolescence clementine, rondeau 56
A la fille d'ung Painctre d'Orleans, belle entre les autres for explanation |
Q.1.35 Apelles was de beste Schilder gheacht, Om de schoone Venus die hy had ghewracht: Maer u Vader gaet hem zijn eere rooven, Om dat hy u (die de schoone Venus slacht) Soo schoon en suyverlijck heeft volbracht, Datmen u schoonheyt niet en mach vol loven: Door Apelles beeldt dat soetelijck lacht Is menich Jongman in minnen versmacht: Want daer was niet waer me men t’vyer mocht doven: Maer soo daer om u yemant druck verpacht, Wilt ghy hem helpen, ghy hebt wel de macht. Daerom de const van u Vader (in alle hoven) Gaet alleen om u schoonheyt alle consten te boven. |
|
Rondeau parfait |
Volmaakt Rondeel |
| Clément Marot | Roemer Visscher |
| (Marot La Suite de L’Adolescence clementine elegie 5)
La Cinquiesme Elegie |
J.2 Soo u beloften uyt Liefde bestaen, |
| (Marot La Suite de L’Adolescence clementine elegie 17)
La Dixseptiesme Elegie |
J.3
|
| (Marot La Suite de L’Adolescence clementine elegie 18)
La Dixhuitiesme Elegie |
J.4 Alle menschen die op de Aerden zijt woonachtich, Vertreckt, op dat ghy niet wort deelachtich, Doort hooren, het verdriet, daer’t hert mee is belaen, Oock begheer ic niet dattet van yemandt sou worden verstaen, Dan van haer alleen, die ick dien nacht en dach: Nochtans over haer maeck ick gheen gheclach: Want al sturf ick om haer door pijn en verdriet, Over haer soude ick nochtans willen claghen niet. Over haer noch over de Liefde claech ick in geender wijs, Maer de Liefde moet ick gheven dubbelden prijs, En dubbelden danck heeft sy aen my int vat: Want dubbelde deucht heb ick van haer ghehadt, Om dat ick mijn Liefde so hoochgelijc heb gehangen, En met Liefde van haer nochtans ben ontfanghen, Waerom dan is dit groot verdriet in my gheresen? My dunckt dat mijn claghen t’onrecht moet wesen, Aengesien van geen meerder vreucht mach worden vertelt, Dan bemint te zijn van haer, daer t’hert op is gestelt. Om de waerheyt te seggen, tis my groote recreatie, En in mijn hert een sware temptatie, Dat ick niet vry mach dienen int openbaer, Sulcken uytnemende schoonheyt, alsser blijct aen haer: De Liefde soude dat wel moghen lyen, Maer perijckel en raettet tot gheenen tyen, Ons houdende daghelijcx verwijt voor ooghen, Soo wy elck ander te veel vrientschap toghen. O Heere Godt, woonende in Hemelrijcke, Isser wel pijn die mijn pijn is ghelijcke? Ick sie het water dat mijn dorst mach laven, En van droochte sullen mijn ghebeenten verstaven: Met den cortsten al’t geluc dat inde werelt mach zijn, Wort my ghejont, maer tis tot meerder pijn, Dan of sy mijn Liefde gingh versteecken. Met de schoone en darf ick gaen noch spreken, Die met ghenadighe ooghen my gaet bekijcken: Dus ben ick in pijn en verdriet te ghelijcken, By de Man die alt gout had na zijn begeeren, En mocht daer niet een pennincxken af verteren. Dies niet te min, om datse haer liefd my heeft gegeven So sal ick haer dienen, al sout costen mijn leven, En wil liever met haer Liefde hebben ongheneucht, Dan sonder die selve te leven in volle vreucht. Maer helaes, snachts isse al te wel bewaert, En daechs wort met hondert oogen op haer ghestaert, Meer dan Yo van Argus over een deel Jaren, Die hondert ooghen had om haer wel te bewaren: Maer niemant verwondere hem in zijn ghedacht, Dat een costelijck juweel seer nau wort ghewacht: Want dat schoon is sietmen veel menschen verkiesen, En diet heeft moetet nau wachten, of hy sout verliesen. Nu, mijn Lief dat is een peerle groot van prijs, Dat niemant sal uytspreken, al waer hy noch so wijs, Haer waerde, en wat sal ick segghen meer? Sy is de rijckdom van een seer grooten Heer: Maer wilde Godt dat de Fortuyne wou dreyen, Dat sy opt velt de Schapen most weyen. Och quaemt also, hoe dickmael soud ick dan, Van mijn Lancy maken een Schaep-herders pan, En soude voeren inde plaets van een groot ghetal Lans knechten, de Schapen over Berch en Dal: Dan soude ick met haer gaen sitten int groen, Segghen, wat ick om haer Liefde sou willen doen: Mijn claghen sou sy daer dan moghen verhooren, Sonder sorch dat ons yemant sou comen verstooren: Want verre souden sy zijn die ons by nacht verclicken, En die hondert ooghen die daghelijcx op haer micken, Souden haer niet sien: van perijckel de Rabbaut, Souden wy opt velt niet haest worden benaut, Hy blijft altijt inde Conincklijcke huysen, Om aldaer de ghetrouwe Minnaers te verguysen, En zijnde vry opt velt, soud ick soo schoon wel kallen, Dat ick haer mocht cussen, en t’mocht soo wel vallen, Dat sy sou ghehenghen om mijn brant te blussen, Het gheen dat ick noch liever doe dant cussen: So was my dan beter de staet van een Schaepherder, Dan Heer te zijn over t’aldergrootste Werder. O gy minnaers die bemint een maecht van cleyne staet By haer moocht ghy wesen dickmael vroech of laet, U vreucht benijd ic niet, dan t’sou my min verdrieten, Mocht ick in Liefden oock somtijt wat ghenieten, Van de vryheyt diemen u siet hanteren. Wat seght ghy hier toe Princesse vol eeren? Seght, of u mijn wenschen behaghen int leste,, sou? Maer ick bid u slaet het laken inde beste,, vou, Aensiende dat mijn Liefde t’uwaert streckende, Mijn begeeren tot sulcx te segghen is verweckende. En om te sluyten mijn brief met clachten vervult, Soo bid ick ootmoedelijck hebt doch ghedult, Blyvende by dit goet en lieffelijck begin, Nummermeer daer af keerende uwen soeten sin: Aengaende van my, u alleen sal ick lijtsaem dienen, Soo langh my Godt het leven sal verlienen: Of tot dat de Fortuna anders beraden, Mijn verdriet sal wech nemen door u ghenaden. |
| (Marot La Suite de L’Adolescence clementine elegie 25)
à une Dame enfermée en une Tour pour l'amour de son Amy |
J.5 O Schoone Danaes van Jupiter gheboren, Die daer besloten was in een coperen toren, Nademael de Fortune, contrary vant geluck, Voor vreucht en solaes schaft jammer en druck: Nademael my t’ghesicht nu gantsch is belet, Vant schoone present daer t’hert op is gheset: Nademael ic u niet mach spreken om t’quaet vermoen, Wat souden mijn sinnen dan anders moghen doen, Dan met schryven u te laten weten tijdinghe, Van mijn verdriet, en tot u verblydinghe, U schencken mijn herte t’uwen dienste ghehelt? Het herte dat gantsch is in u ghewelt, Het herte dat na vryheyt noyt hadde verlanghen, Sint dat het worde u arme ghevanghen: En dat met meerder pyne noch is beswaert, Om dat ghy so scharpelijck wort bewaert: Dan ick bid u, deurt verdriet en smarte der sinnen, Dat wy lyden, om dat wy elck ander beminnen, Dattet by u zijn wooninghe mach verwerven, Ter tijt toe dat d’een of d’ander sal sterven: Of dat de fortuyne zijn euvelen moet, Veranderen sal, ghelijck als sy dickmael doet, En meerder gheluck en vreucht noch sal schencken, Dan wy nu niet durven hopen noch dencken. Dus dan alderliefste weest toch wat ghetroost, Met dese hope, en neemt in u propoost, Dat ghy niet dan de helft lijd van onse plaghen, En ghelooft dat ick de ander helft moet draghen, Denckende, waer zijnse die sonder onrust/ In liefden ghehad hebben al haer lust: Sy zijnder niet, noch hebben daer noyt gheweest, Noch sullen daer niet comen, dus zijt onbevreest, Want ick sie van verre noch comen de tijt, Dat wy meer, dan wy oyt waren, sullen wesen verblijt, En dat ick u noch dienste sal doen in secreet,, ris, Sonder eenighe sorghe, ter spijt diet leet,, is. |
[uit Tepelwercken]
imitation style-excercise of
Marot's coq-à-l'âne with elements of translation. [vergelijkende studie in
uitgave van Van der laan].
Van den Os op den Esel.
Elck spieghel hem selven: Wat zijnder al sotten.
Niemant heeft ghelt, en elck wilt potten.
De Pitter heeft zijn Saterdach
wel ghevast,
Hy heeft het taye vel opt bed verrast,
Nu mach hy zijn
eyeren gaen legghen uyt.
En Vrou mallemoyrock die is de Bruyt,
Wat
salmen inde Bruyloft al vreucht bedrijven.
Help Venus welcke vier moye
Wyven,
Sullen woonen daer t'Bagijnken creech een clater.
Een Visscher
die hout hem altijt by t'water:
Maer wat past den Otter op zijn fuycken
of netten?
De Pottaert sal al de aenslaghen beletten,
Wie heeft dat
costelijcke stal ghehuert?
Het beste Heynst; noch comt daer inde buert.
Sijt gheduerich in Liefden, vierich mijn Lief bemint.
Wel wat? Hoe dus
grof? De Dochter met kint?
Giet op de vis, de ketel is gheschuymt.
Hy
sal trouwen twee vrouwen, wat gater voor de ruymt
Het is hem groote eer,
conde hy slechs swyghen.
Hoort toch, wat tydingh isser van de vyghen?
Hier over in t'lant is alle dingh goet coop.
Verteert u ghelt, loop
Coopluy loop.
Hier voormaels was u gheen wijn te dier,
Nu souden wy
wel drincken hadden wy [sl]echs bier,
En houdent met de seckte der
peuselaristen:
Tot Reymkens hoortmen t'ghelt te verquisten,
Die geeft
de vaen om een stoter, t'onbyten voor drie groot,
De kan is uyt, helaes,
Aef is doot.
Scheyden, scheyden, dat is een bitter lot.
Jae als een
hooft scheyt van een schavot,
Godt heb de Ziel, het moet zijn
ghescheyden,
Wat gaender al Schapen onder de Bocken weyden,
Ende de
meeste Esels die ryden op Muylen.
Sint Jobs Heynsten zijn meest lamme
guylen.
Maer wie drijft de luy om de schrift uyt het lant?
Dat doet de
Waerdin met haer bevende hant,
Beefde soo haer stem, sy soude wel
singhen.
En of een Meyt haer vleysch niet mocht bedwingen,
Sou sy
daerom terstont moeten wesen een Hoer?
Ocker ghy zijt mal, ghy slaept by
u Moer:
Maer u Suster sliep liever by onse Rutgert.
Het gheloof is
uyt, vraghet Paep Lutgert,
En op Pater noster wil niemant borghen.
Wat
heeft een Man oock al te besorghen,
Die een huys vol kinderen heeft, en
seven pleyten.
Noch zijnder (soo ick hoor) meer beesten dan geyten,
Die onder den kin draghen een grauwen baert.
D'onbekeerde sinte Pouwels
die is vervaert,
Hy derf sonder knechten niet slapen inde stadt,
Maer
wou dat hy daer vijf of ses vaendelen hadt.
Dan de Visch-teven roepen met
veel gheschals,
God gheef alle dieven een bast om haer hals.
Hoe is de
wint, is sy West ten Noorden?
Een gifte is beter dan duysent woorden,
Dat segghen dees Meysgens die trouw begeeren.
Alle Jaers isser een nieuwe
snof van cleeren,
De Vryers draghen nu langhe lyven, corte broecken,
De Vrysters draghen meer huyfkens dan doecken,
Langhe lubben met nauwe
cleyne kraghen.
Dat Meester mijn niet weet, dat sal hy wel vraghen,
Gheen beter dan hy, om een maeltijt te bereyen,
Hy laet de spijs op
brenghen met vier schalmeyen,
Daer toe isser musijck of choorsang
ghesonghen:
Saecht ghy niet hoe die mommekens spronghen?
Wie viel in't
slijck? de soetste van hen allen,
Hy woude dat hy in't water had
ghevallen,
Om haer te behaghen die hem schanck de Mutse:
Menich soeckt
een beytel, en vint een gutse.
Ramp heb de coppelerse die my heeft
bedroghen:
Beter by een Uul geseten, dan by een Valck ghevlogen.
Maer
had Jan gheen Wijf, hoe rijck was hy dan:
Nu heeft hyer een, nu is hy een
Man,
Daer is hy aen ghebonden, als een hont aen een zeel.
Een cruysgen
op de borst is een fray juweel,
Dan niemant begeertet in't hert te
draghen.
Van te veel heb ick noyt Vrouw hooren claghen,
Sy moghen wel
meer, maer moeten dick te vreen,, zijn.
Dirck mach gheen Vrouwen sien, hy
moet een queen,, zijn.
Hola, haest u, haest u, of de pot loopt over.
Marten wil rijck schynen, en is een arm slover,
Daerom bordeert hy zijn
cleeren met fijn crackeel,
Al schijnt het voor sommighe te wesen fluweel,
Seecker ten is al gheen gout dat blinckt.
Ruyckt Musceliaet, mijn dunckt
datse stinckt,
Of sy stincken ten minsten die daer me belaen,, zijn.
Ons Kosterken dat moet een vreemt haen,, zijn,
Die seyt dat de Vryers
niet comen ter Kercken
Uut devocy, maer om op haer Lief te mercken,
Of
sy mochten cryghen eenighe leus of winck,
Dat de deur tavont sal staen op
een clinck:
Comt als ghy placht, ick sal u laten in.
Basta, hy heeft
een Meysgen getrout nae zijn sin,
Duysent gulden te min, is eer gheseyt
dan ghetelt:
En Douwen nam een Wijf, niet dan om haer ghelt,
Nemende
haer beurs inde hant, seyde, wellecom Lief.
Meester Cagnaert wil niet
waken, hy heeft een brief,
Al doen't ander Meesters, verstaet ghy dat?
Die hebben Officien te bedienen vande stadt.
Hy is een Advocaet van't
Hof, noyt wyser gheboren,
Van zijn leven heeft hy noyt Proces verloren,
T'een seyt hy self, t'ander het volck.
Soud' ick Ludewina vryen, ick
behoefde wel een tolck,
Soo veel termen bruycktse in't diviseren:
A la
mode de la court, is al haer useren:
Sy seyt altijt van te houden de
graviteyt,
Maer ick, niet wetende wat dat is gheseyt,
Seg, hout wat
ghy wilt, maer ick wil t'huys.
De motten dat is een vuyl ghespuys,
Die
eten mijn cleeren als ick die niet en draech.
Het beleefde volck comt al
uyt den Haech,
En t'Amsterdam woonen meest plompe Boeren,
Behalven
sommighe, die wil ick niet roeren,
Of sy souden mijn hooft wel kemmen met
een stoel,
Nu adieu Maert, inde Mey ist coel.
Blijft ghesont,, t'alder
stont,, laet de Mol delven:
Die hem stoort,, als hy dit hoort,, die melt
hem selven.
|
Le Temple de Cupido Sur le Printemps, que la belle Flora Les champs couvers de diverse flour a, Et son amy Zephyrus les esvente, Quand doulcement en l'air souspire, et vente, Ce jeune enfant Cupido Dieu d'aymer Ses yeulx bandez commanda deffermer, Pour contempler de son Throsne celeste Tous les Amans, qu'il attaint, et moleste. ... |
Cupidos Kerck In 't voor-jaer soet, als Flora d' overschoone Met blommen hadd' het veldt bedeckt ten toone, End' haren vriendt Zephirus die bewaeyd, Als in de locht met soet ghesnuyf omdraeyd Het kleene kindt Cupido, Godt der minnen, Zijn ooghen blindt, hiet d' ontbindingh beginnen, Om t' oversien, uyt zijnen throone naeckt, De Minnaers al, die hy seer quelligh raeckt. ... |
|