The Bestiaire ou Cortège d'Orphée (Bestiary, or Orpheus' Parade) contains - next to 26 animal emblemata - four woodcuts of Orpheus. Typographically they are set apart: they are the only ones that get a page of their own, the poem printed on the facing page.

In these poems Apollinaire confesses his 'orphic' view on the transformative potential of Art. The first poem - a statement: in principio erat - refers to Hermes Trismegistus (the father of Hermetism). Apollinaire highlights his faith in the power of the 'voice' (the word sung, the song): chanson, chant, cantare, incantare.

The choice of the first emblema is also telling (I added it as the fifth on this page): the tortoise, but not as an animal, but as the provider of the magic Lyre, the Orpharion.

For those who are not versed in Greek mythology and hermetic philosophy, Apollinaire is so kind as to provide the explanation himself in a number of 'scholarly' footnotes, also printed below

The English translations on this page: X.J. Kennedy (see his book)

In Apollinaire's le Bestiaire, ou Cortège d'Orphée staat Orpheus centraal, de mythische dichter die de natuur met zijn zang aan zich onderwerpt (vandaar de subtitel; le cortège d'Orphée: de processie, de stoet van Orpheus).

Apollinaire was gefascineerd door de wereld van de mythen, de sagen. Niet antiquarisch, maar als beeld-taal materiaal dat nog steeds de potentie heeft om de conditon humaine te beschrijven èn het belang van de kunst (als transformerende kracht).

In le Bestiaire komen vier gedichten voor waarin geen dier, maar Orpheus zelf het onderwerp is. Het eerste gedicht uit Le Bestiaire: Orpheus in volle Griekse glorie - mythisch dus) verwijst al naar de Orfische mystiek (Hermetisme), waarin de stem (m.n. de zang, het lied dus) even elementair is als het licht. Het daaropvolgend gedicht, het eerste embleem (hier opgenomen als vijfde) bezingt het wonderwerkende instrument: het Orpharion (de schildpadlier). Samen zijn ze te lezen als een programma.

Voor degenen die het niet meteen doorhebben is Apollinaire zo vriendelijk om het in een paar prachtige voetnoten uit te leggen.

U kunt die voetnoten samen met het gedicht/embleem over de schldpad onderaan deze pagina lezen (klik hier).

Admirez le pouvoir insigne
Et la noblesse de la ligne :
Elle est la voix que la lumière fit entendre
Et dont parle Hermès Trismégiste en son Pimandre.

Bewonder de opmerkelijke kracht
En de adeldom van de lijn:
Dat is de stem die het licht laat horen
En waarvan Hermes Trismegistus in zijn Pimander spreekt.

Admire his inborn might,
His form of noble grandeur!
Here is the voice heard at the birth of light,
As Trismegistus says in his Pimander.

For Apollinaire's note: see below

'Pimander' refers to a part of the Corpus Hermeticum containing ancient works of magic and metaphysics attributed to Thoth, the Egyptian god of wisdom, whose Greek name was Hermes Trismegistus: Hermes the thrice-great. It became a kind of bible for alchemists in the Middle Ages. 'Pimander' pictures Tristmegistus as a philosopher, king, and immortal, conversing in a vision with Pimander, the Nous, principle of creation.

Regardez cette troupe infecte
Aux mille pattes, au cent yeux :
Rotifères, cirons, insectes
Et microbes plus merveilleux
Que les sept merveilles du monde
Et le palais de Rosemonde !

Bezie deze walgelijke meute
met duizend poten, honderd ogen:
Raderdiertjes, mijten, insecten,
En microben nog wonderbaarlijker
Dan de zeven wereldwonderen
En het paleis van Rosamonde !

Behold this vile, infesting mob
Thousand-legged, hundred-eyed:
Animalcules, insects, mites,
And microbes more marvelous
Than the seven wonders of the world
And Rosemunda’s palace!

note d'Apollinaire:

Met betrekking tot dit paleis, een getuigenis van de liefde die de koning van Engeland voor zijn minnares had, dit couplet van een 'complainte' waarvan ik de Auteur niet ken :

Om Rosamonde te beschermen tegen de haat
Die de koningin tegen haar koesterde,
Liet de koning een paleis bouwen
Zoals men nog nooit gezien had.

About this palace, built as a testimony to the king of England’s love for his mistress, here is a stanza from a mournful old song, author unknown to me:

To shelter Rosemunda from the hate
Borne her by the queen,
The king had such a palace built
As never had been seen.

Opmerking: de Engelse koning en de maitresse van dienst zijn

Henry II & Rosamund Clifford, ook elders bij Apollinaire,:

meer legende dan feiten (12e eeuw), maar dit geheel terzijde
 

Que ton coeur soit l’appât et le ciel, la piscine !
Car, pécheur, quel poisson d’eau douce ou bien marine
Égale-t-il, et par la forme et la saveur,
Ce beau poisson divin qu’est JÉSUS, Mon Sauveur ?

Dat uw hart het aas zij en de hemel, het bassin !
Want, zondaar, welke zoetwater- of zeevis
Evenaart, wat vorm en smaak betreft,
Deze mooie goddelijke vis die JEZUS is, Mijn Redder ?

May your heart be the bait and the heavens your pool!
For, sinner, what fish of fresh water or sea
Can equal in fair form and savor
That divine fish, JESUS, My Savior ?

Apollinaire professes doctrines of Orphism, a Greek religious cult (Orphic Mysteries), dating back to the sixth century b.c., This cult was based on sacred poems attributed to Orpheus. In the christian era the figure of the mythic poet was 'baptised' (christened), placed on the same level as David, the Psalm poet, who cured Saul with his music). He who charmed the animal kingdom became a prophet of Christ.

 

La femelle de l’alcyon,
L’Amour, les volantes Sirènes,
Savent de mortelles chansons
Dangereuses et inhumaines.
N’oyez pas ces oiseaux maudits,
Mais les Anges du paradis.

Het vrouwtje van de ijsvogel,

De Liefde, de vliegende Zeemeerminnen,

kennen dodelijke liederen

gevaarlijk en onmenselijk.

Hoort niet naar deze vervloekte vogels,

maar naar de Engelen van het paradijs

of - beter:

Het vrouwtje van de Halcyon,

Amor (Cupido) en de gevleugelde Sirenen,

kennen dodelijke liederen

gevaarlijk en onmenselijk.

Hoort niet naar deze vervloekte gevleugelden,

maar naar de Engelen van het paradijs

 

The fabulous kingfisher queen,
Love, and the flying Sirens,
Know songs that can kill,
Dangerous and inhuman.
Don’t listen to those cursèd birds,
But to the Choir of Heaven.

 

opmerking (DW):
Αλκυων = is het oud-Griekse woord voor ijsvogel. In de wereld van de bestiaria overheerst echter de mythe: dus "alcyon" moet niet vertaald worden met 'ijsvogel', maar 'Alcyon' blijven, "a mythical bird said by ancient writers to breed in a nest floating at sea at the winter solstice, charming the wind and waves into calm." (oxford dictionary). Apollinaire was al van jongsafaan een echte kenner van mythen en sagen...

De Sirene op deze afbeelding heeft ook een eigen gedicht

Note d'Apollinaire:

Het vrouwtje van de ijsvogel|Halcyon
etc..
De zeelui , die het vrouwtje van de ijsvogel hoorden zingen, bereidden zich voor om te gaan sterven, behalve tegen midden-december, de tijd waarin deze vogels nestelen, en men dus dacht dat de zee wel rustig zou zijn. Voor wat betreft de Liefde en de Sirenen, deze wonderlijke vogels zingen zo harmonieus dat voor wie hen hoort het leven zelf geen te hoge prijs is om voor een dergelijke muziek te betalen.

The female kingfisher|Halcyon|,
Love|Amor|, and the flying Sirens,
Know lethal songs,
Dangerous and inhuman.
Sailors, hearing the song of the female kingfisher, prepared for death, unless it were around mid-December, the time these birds build nests, and a calm sea thus was expected. As for Love and the Sirens, these marvelous birds sing so harmoniously that the very life of the listener seems not too high a price to pay for such music.

La tortue
Du Thrace magique, ô délire !
Mes doigts sûrs font sonner la lyre.
Les animaux passent aux sons
De ma tortue, de mes chansons.

 

De schildpad

uit het magische Thracië, verrukking !

Met zekere vingers tokkel ik op de snaren.

De dieren gaan voorbij op de klanken

van mijn schildpad, van mijn liederen.

 

O madness from magical Thrace!
My sure fingers fondle the lyre.
Beasts go by in time to my songs,
To the sound of my tortoise’s pace.

(click here for another translation)

of:

Muziek uit het magische Thracië

vingers op de snaren, in trance

gaan de dieren voorbij, dans,

de schildpad zingt mijn zang.

 

noot (DW):

Orpharion zo noemde men de 'schildpadlier', het mythische instrument van Orpheus. In de Renaissance heeft o.a. Ficino in  naïef optimisme gepoogd dit instrument te reconstrueren. Zie ook de noot hieronder van Apollinaire zelf.

see below for Apollinaire's note

Bewonder de opmerkelijke kracht
En de adeldom van de lijn:

Hij looft de lijn, die de beelden vormgeeft, prachtige ornamenten bij dit poëtisch tijdverdrijf.

Het is de stem die het licht laat horen
En waarvan Hermes Trismegistus in zijn Pimander spreekt .

"Spoedig daalde het duister neer... en daaruit steeg een ongearticuleerde schreeuw op die de stem van het licht leek." Is deze stem van het licht niet de tekening, dat wil zeggen de lijn ? En wanneer het licht zich volledig uitdrukt krijgt alles kleur. Schilderkunst is een lichtende taal.

Du Thrace magique

Orphée était natif de la Thrace. Ce sublime poète jouait d’une lyre que Mercure lui avait donnée. Elle était composée d’une carapace de tortue, de cuir collé à l’entour, de deux branches, d’un chevalet et de cordes faites avec des boyaux de brebis. Mercure donna également de ces lyres à Apollon et à Amphion. Quand Orphée jouait en chantant, les animaux sauvages eux-mêmes venaient écouter son cantique. Orphée inventa toutes les sciences, tous les arts. Fondé dans la magie, il connut l'avenir et prédit chrétiennement l'avènement du SAUVEUR.

Uit het magische Thracië
Orpheus kwam uit Thracië. Deze sublieme dichter bespeelde een lier die Mercurius hem had gegeven. Deze lier bestond uit een schild van een schildpad, waarrond leder gekleefd was, twee ribben, een brug en snaren van schapendarmen. Mercurius schonk zulke lieren ook aan Apollo en Amphion. Wanneer Orpheus erop speelde en erbij zong, kwamen de wilde dieren hoogstpersoonlijk naar zijn gezang luisteren. Orpheus was de uitvinder van alle wetenschappen en kunsten. Doorkneed in de magie, kende hij de toekomst en voorspelde op een christelijke wijze de komst van de VERLOSSER.

. . . from magical Thrace!
Thrace was the birthplace of Orpheus. This sublime poet played a lyre that Mercury had given him, fashioned from a tortoise shell, leather binding, two wooden branches, a bridge, and sheep’s gut strings. Mercury gave such lyres to Apollo and Amphion as well. Whenever Orpheus played and sang, savage beasts came to listen to his song. Orpheus invented every science and every art. Trained in magic, he could see into the future and with Christian foresight predicted the coming of the SAVIOR.

back to top